| rdfs:comment
| - Wacław Tokarz (ur. 7 czerwca 1873 w Częstochowie, zm. 3 maja 1937 w Warszawie) - polityk, polski historyk powstań narodowych i wojskowości, legionista, profesor UJ i UW, wybitny dydaktyk, propagator metody szczegółowej w badaniach historycznych, pułkownik Wojska Polskiego. Studia nad dziejami wojskowości były na tyle skuteczne, że mimo braku doświadczenia typowo żołnierskiego i bez dowódczej praktyki dotarł do stopnia pułkownika, potrafił również poprawnie analizować i oceniać przebieg działań wojennych.
|
| abstract
| - Wacław Tokarz (ur. 7 czerwca 1873 w Częstochowie, zm. 3 maja 1937 w Warszawie) - polityk, polski historyk powstań narodowych i wojskowości, legionista, profesor UJ i UW, wybitny dydaktyk, propagator metody szczegółowej w badaniach historycznych, pułkownik Wojska Polskiego. Od najmłodszych lat zaczął interesować się historią poczynając od działalności w szkolnym kółku historycznym. W 1892 roku po ukończeniu gimnazjum częstochowskiego rozpoczął studiowanie historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wkrótce porzucił historię na rzecz chemii, którą zajmował się ok. 4 lat. Nabawił się jednak alergii na środki chemiczne, dlatego też zdecydował się powrócić na studia historyczne. Ukończył je w 1902 doktoryzując się u Wincentego Zakrzewskiego pracą pt. Ze studiów nad sejmem walnym za Zygmunta Augusta. W 1906 habilitował się nagrodzoną przez Akademię Umiejętności pracą pt. Ostatnie lata Hugona Kołłątaja. W międzyczasie nauczał historii w gimnazjum żeńskim Kaplińskiej w Krakowie. Wkrótce po śmierci Karola Potkańskiego (1908) objął katedrę historii powszechnej i austriackiej oraz tym samym otrzymał tytuł profesora. W 1911 ukończył poprzedzoną wnikliwym przejrzeniem archiwów moskiewskich pracę pt. Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1794 roku. Praca ta powoduje zaognienie się zainteresowań Tokarza wokół tematu powstań. W roku 1912 został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podejmowanie zagadnienia powstań przyciągało rzesze młodzieży działającej w ruchu strzeleckim na wykłady Tokarza. Wacław Tokarz wykształcił wielu historyków jak np. Stanisława Herbsta. Styczność Tokarza z ruchem strzeleckim spowodowało jego zainteresowanie się poczynaniami Józefa Piłsudskiego. Wkrótce Tokarz objął prezesurę koła Drugiej Krakowskiej Drużyny Strzeleckiej. Współtworzył także Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Mając styczność z samym Piłsudskim wprowadził jego idee na UJ. W 1914 wstąpił ochotniczo do wojska. Pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. Od 1915 jako aspirant został żołnierzem Legionów Polskich. W trakcie wojny zbliżył się do obozu Władysława Sikorskiego. W 1917 został mianowany na podporucznika. W tym samym roku wydał Armię Królestwa Polskiego 1815-1830. W międzyczasie nauczał w szkołach podchorążych w Kamieńsku i w Kozienicach. 1 października 1917 roku został kierownikiem Wydziału Prac Naukowych w komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu a 1 listopada 1918 roku wrócił do Wojska Polskiego gdzie pracował w VII Oddziale Sztabu Generalnego kierując Sekcją 4 Departamentu Naukowo-Szkolnego, która na jego wniosek w 1920 roku została przekształcona w Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, którym kierował do 1926 roku. Służba w wojsku stała się na tyle silną pasją tokarza, że w 1920 roku zrezygnował z katedry w Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia nad dziejami wojskowości były na tyle skuteczne, że mimo braku doświadczenia typowo żołnierskiego i bez dowódczej praktyki dotarł do stopnia pułkownika, potrafił również poprawnie analizować i oceniać przebieg działań wojennych. Po zakończeniu wojny Tokarz pozostał w wojsku. Miał też swój wkład w tworzenie Centralnej Biblioteki Wojskowej oraz Centralnego Archiwum Wojskowego. Pod kierownictwem Tokarza Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy wydał 788 publikacji w ponad 5.700.000 egzemplarzy. Redagował Biblioteczkę Legionisty i Bellonę. W 1920 został mianowany kapitanem. W 1921 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Gdy służbę naukowo-oświatową zniesiono przeszedł do piechoty w służbie czynnej. Z tego okresu pochodzą prace pt. Bitwa pod Ostrołęką (1922) i Sprzysiężenie Piotra Wysockiego i noc listopadowa (1925). Z wojska został Tokarz usunięty 28 lutego 1927 roku po konflikcie między Piłsudskim a Kukielem, w którym opowiedział się po stronie Kukiela uważając oskarżenia Piłsudskiego w sprawie fałszowania historii za bezpodstawne. Z tego powodu podjął pracę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1928 po śmierci Władysława Smoleńskiego objął tam katedrę nowożytnej historii Polski. W tym czasie wydał swoją najbardziej znaną pracę pt. Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831 roku (1928) gdzie podjął się szerokiej polemiki z dotychczasowymi ustaleniami historyków. Z tego okresu pochodzi także Insurekcja Warszawska 17 i 18 kwietnia 1794 roku (1934), którą uważa się powszechnie za najbardziej ciekawą i dojrzałą z prac Tokarza. Na UW rozwinął Tokarz także prace edytorskie wydając np. Pomniki Prawa Rzeczypospolitej Krakowskiej 1815-1848. Jednak starania te przerwała śmierć 3 maja 1937. Ulica Wacława Tokarza znajduje się na Targówku.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)