| rdfs:comment
| - Indygenat (z łac. indigena - "krajowiec"), - prawo, przyznające szlachcicowi-cudzoziemcowi przywileje szlachty polskiej. Należy indygenat odróżniać od nobilitacji, podnoszącej do stanu szlacheckiego nie-szlachcica, krajowca lub cudzoziemca. Historia indygenatu polskiego jest historią jednej z form walki szlachty polskiej, mającej na celu obronę interesów zamkniętego ściśle koła szlachty, korzystającej z uprawnień stanu uprzywilejowanego w Polsce.
|
| abstract
| - Indygenat (z łac. indigena - "krajowiec"), - prawo, przyznające szlachcicowi-cudzoziemcowi przywileje szlachty polskiej. Należy indygenat odróżniać od nobilitacji, podnoszącej do stanu szlacheckiego nie-szlachcica, krajowca lub cudzoziemca. Historia indygenatu polskiego jest historią jednej z form walki szlachty polskiej, mającej na celu obronę interesów zamkniętego ściśle koła szlachty, korzystającej z uprawnień stanu uprzywilejowanego w Polsce. W XIV, XV i XVI w. walkę tę toczy szlachta z królem, który, nie będąc w zasadzie krępowanym w pełnej swobodzie nadawania indygenatu, mógł w ten sposób znacznie powiększać liczbę osób, uprawnionych do korzystania z prerogatyw szlachty krajowej. Niebezpieczeństwo takie groziło zwłaszcza ze strony królów pochodzenia obcego, sprowadzających do Polski zdolnych i czynnych współziomków. Właśnie dlatego przywilej koszycki z 1374 r., wymuszony przez szlachtę polską na Ludwiku Węgierskim, zabrania królowi nadawania cudzoziemcom dostojeństw krajowych. Przywilej ten został potwierdzony przez bezpośrednio po nim następujące sejmy: krakowski 1386, piotrkowski 1388 i krakowski 1433 r. W zasadzie jednak król korzystał z nienaruszonego prawa nadawania indygenatu, co praktykowano zwłaszcza za czasów ostatnich Jagiellonów, w okresie wzmożonych stosunków Polski z humanistycznym Zachodem, kiedy wyraźnie dała się odczuć wzmożona fala dopływu żywiołów obcych do Polski. Zwycięską i ostateczną walkę o prawo indygenatu przeprowadziła szlachta z królem w okresie elekcyjnym. Decydującymi stały się tutaj konstytucje z 1601 r., potem z lat 1607 i 1641, na mocy których prawo nadawania indygenatu, odebrane królowi, zostało przekazane kompetencji sejmów. Odtąd walkę, mającą na celu utrudnienie uzyskania indygenatu, prowadzi szlachta bezpośrednio z zainteresowanymi. Otrzymanie indygenatu zależało teraz od szeregu warunków, coraz ostrzejszych w miarę postępu czasu. O indygenat kandydat musiał się starać na sejmikach, od których szły polecenia na plenum sejmowe. Postanowienie z 1764 r., pozwalające na dawanie indygenatu większością sejmową, zostało obostrzone konstytucją z 1768 r., domagającą się jednomyślności posłów. Aby indygenat otrzymać, należało się wykazać zasługami dla kraju, potem szlachectwem cudzoziemskim. Rychło dodano warunek, żądający od nowo-kreowanego szlachcica polskiego, pod groźbą utraty indygenatu, nabycia majątku ziemskiego, przy czym konstytucja z 1775 r. określa wartość minimalną takiego majątku na 200 tysięcy złotych. W okresie rodzącej się nietolerancji religijnej przybył nowy warunek, żądający od kandydata wyznania katolickiego (konst. 1673, 1726, 1736 r.). Indygenat musiał być ogłoszony drukiem w Volumina legum. Czacki oblicza liczbę indygenatów wpisanych do Volumina legum na 355. UT
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)