abstract
| - thumb|right|200px|Orpheus Het orphisme (ook gespeld als orfisme) was de naam van een godsdienstig-wijsgerige beweging die zich in het oude Griekenland verspreidde aan het begin van de 6e eeuw v.Chr. De oorsprong van de leer ligt in Thracië, het geboorteland van de mythische dichter-zanger Orpheus. Deze zou volgens de overlevering de mysteriën van de Egyptenaren bekendheid gegeven hebben bij de Grieken. De orphisten legden de nadruk op de goddelijke natuur in de mens en dus op zijn onsterfelijkheid en zijn voortbestaan buiten de aarde. Volgens hun leer kan de mens door zijn levenswandel invloed uitoefenen op zijn lot na zijn dood. Een orphisch dogma was ook de reïncarnatie: het lichaam was een kerker voor de ziel, die door een reeks wedergeboorten gelouterd moest worden. Het orphisme stond ver buiten de ideologie en de praktijk van de traditionele Griekse godsdienst. De ingewijden noemden zich "de zuiveren" (in het Grieks katharoi, waarvan in latere tijden het woord "ketter(s)" is afgeleid), waren verenigd in broederschappen en beschouwden zich als uitverkorenen. De orphici onderhielden ook een geheime cultus, waarover wij slechts weinig weten, door de algemene plicht tot geheimhouding. De invloed van het Orphisme op het volksgeloof was gering, maar op filosofische stelsels heeft het wel ingrijpende invloed uitgeoefend. De leer van Pythagoras, Heraclitus en van Plato, maar ook van het christendom (althans wat de opvatting over de ziel betreft), lijkt op sommige punten erg beïnvloed door orphische denkbeelden.
|