| rdfs:comment
| - Krzyż - narzędzie do wykonywania kary śmierci, często używane u starożytnych, składało się albo z pojedynczego pala, do którego skazany był przywiązywany lub też wbijany na nim (impalatio), albo też dwu, spojonych z sobą pali, tworzących wedle sposobu spojenia trzy rozmaite formy, a mianowicie: cruas iminisa (+), jeżeli belka poprzeczna spojona jest z palem głównym w środku pod katem prostym; cruac commisa (T), zwany też krzyżem egipskim lub św. Antoniego, jeżeli belka poprzeczna przymocowana jest u góry pala pionowego, i crux decussata (X), krzyż św. Andrzeja lub burgundzki, gdy oba pale są. spojone ukośnie.
|
| abstract
| - Krzyż - narzędzie do wykonywania kary śmierci, często używane u starożytnych, składało się albo z pojedynczego pala, do którego skazany był przywiązywany lub też wbijany na nim (impalatio), albo też dwu, spojonych z sobą pali, tworzących wedle sposobu spojenia trzy rozmaite formy, a mianowicie: cruas iminisa (+), jeżeli belka poprzeczna spojona jest z palem głównym w środku pod katem prostym; cruac commisa (T), zwany też krzyżem egipskim lub św. Antoniego, jeżeli belka poprzeczna przymocowana jest u góry pala pionowego, i crux decussata (X), krzyż św. Andrzeja lub burgundzki, gdy oba pale są. spojone ukośnie. Krzyż składa się z dwu części: pala umocowanego jednym końcem w ziemi (crux we właściwym znaczeniu) i belki poprzecznej (patibulum), do której umocowywano ręce skazanego. Wprowadzenie w użycie kary krzyż jest przypisywane Tarkwinjuszowi Pysznemu. Kara ta była uważana za tak hańbiąca, że wykonywano ja tylko na niewolnikach i złoczyńcach z najniższej warstwy ludu. Zwykle ogłaszano nazwisko skazanego i powód kary, lub też umocowywano na samym krzyż tabliczkę (album), na której wypisywano te okoliczności. Przymocowany lub przybity winowajca częstokroć żył jeszcz.e przez kilka dni. Przyczyna, że Chrystus zmarł na krzyż, spowodowała, że zwolennicy jego nauki zaczęli uważać krzyż za godło święte i za znak przypomnienia i rozróżnienia. Znaczenie krzyża podniosło się szczególnie od czasu, gdy Konstanty W. przypisał zwycięstwo nad Maksenejuszem pomocy krzyż; wtedy zaczęto stawiać krzyż na placach, w pałacach i.kościołach, oznaczano niemi wejścia do domów jak również zaczęto budować kościoły w formie krzyża. Cześć ta wzniosła się jeszcze, gdy cesarzowa Helena wynalazła w Jerozolimie krzyż Jezusa i część jego przywiozła do Konstantynopola. Od tego czasu przyznano cudowną moc zarówno relikwiom krzyż św., jak i wizerunkom krzyża, które poczęto umieszczać na ołtarzach i zdobiono niemi chorągwie, broń itd. Napróżno obrazoburcy i niektóre późniejsze sekty, walczyły przeoiwko czci krzyża, czczono bowiem przed wszystkiemi świętościami krzyż z rozpiętym na nim wizerunkiem umierajacego Zbawiciela, tak zwany krucyfiks. Że i na Zachodzie przypisywano znakowi krzyż tajemna siłę, najlepiej przekonywają próby lub sądy krzyżowe" przy ordaliach.. Używano nadto krzyż jako środek zabezpieczenia przeciwko wszemu złemu, a zwłaszcza przeciwko złym duchom i czarownicom, przypuszczano bowiem, że nie są w stanie przestąpić znaku krzyż, jako symbolu zwycięzcy złego. Krzyż gra ważna role w dyplomatyce, oraz w heraldyce i numizmatyce, gdzie znane są rozmaite formy krzyża. (Encyklopedia Samuela Orgelbranda => SO) Kategoria:Historia Kategoria:Religie i wierzenia Kategoria:Chrześcijaństwo Kategoria:Słownik Kategoria:Stare encyklopedie
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)