| rdfs:comment
| - (lit. Žamaitis, łac. Samogitia), kraina między Prusami Wsch. i Kurlandią, tworząca obecnie zach. część Litwy. Zathumb|Stroje żmudzkie wsch. granicę Żmudzi uważać można rz. Niewiażę, od zach. zaś przytyka Ż. na niewielkim odcinku do Bałtyku, jedynym portem Ż. była tu Połąga. Między granicą Prus Wsch. i ujściem Niewiaży przechodziła granica Ż. (przed 1795) na lewy brzeg Niemna, obejmując tzw. trakt Zaniemieński. Pod względem geograficznym tworzy Nizinę Żmudzką, słabo pofalowaną, podnoszącą się ku płn. do 250 m. W płn. części posiada też charakter płaskowyżu, gdyż wszystkie prawe dopływy Niewiaży i Windawy mają wąskie, silnie pogłębione koryta. Cały kraj jest pokryty osadami lodawcowemi i posiada gęstą sieć jezior, stąd nazwa Pojezierze Żmudzkie. Utwory lodowcowe leżą na trzeciorzędowych, a t
|
| abstract
| - (lit. Žamaitis, łac. Samogitia), kraina między Prusami Wsch. i Kurlandią, tworząca obecnie zach. część Litwy. Zathumb|Stroje żmudzkie wsch. granicę Żmudzi uważać można rz. Niewiażę, od zach. zaś przytyka Ż. na niewielkim odcinku do Bałtyku, jedynym portem Ż. była tu Połąga. Między granicą Prus Wsch. i ujściem Niewiaży przechodziła granica Ż. (przed 1795) na lewy brzeg Niemna, obejmując tzw. trakt Zaniemieński. Pod względem geograficznym tworzy Nizinę Żmudzką, słabo pofalowaną, podnoszącą się ku płn. do 250 m. W płn. części posiada też charakter płaskowyżu, gdyż wszystkie prawe dopływy Niewiaży i Windawy mają wąskie, silnie pogłębione koryta. Cały kraj jest pokryty osadami lodawcowemi i posiada gęstą sieć jezior, stąd nazwa Pojezierze Żmudzkie. Utwory lodowcowe leżą na trzeciorzędowych, a te na kredzie, jurze, permie i dewonie. Płd. część kraju odwadnia Niemem i jego dopływy, zaś płn. Windawa i Aa Kurlandzka. Na widowni dziejowej zjawia się Ż. w XIV. w., przede wszystkim jako przedmiot pożądliwości Krzyżaków, którzy chcieli przez zdobycie Ż. uzyskać połączenie Prus z posiadłościami Kawalerów Mieczowych. Stąd też kraj stał się terenem zaciętych zmagań, których największe nasilenie przypada na koniec XIV. w., kiedy to Witold rywalizujący z Władysławem Jagiełłą odstąpił Ż. wzamian za pomoc krzyżacką. Po kilku,nieudałych i krwawych powstaniach, wyparł Krzyżaków ze Ż. w 1409 pogodzony z Jagiełłą Witold. Pokój toruński z 1411 oddał Ż. dożywotnio Jagielle i Witoldowi, a w traktacie nad jez. Melnem w 1422 Krzyżacy zrzekli się ostatecznie pretensji do schrystjanizowanego już kraju, który otrzymał w 1417 osobne biskupstwo z siedzibą w Worniach (Miedniki). Za czasów polskich tworzyło księstwo Żmudzkie osobne starostwo, zrównane w hierarchji z województwami. Kraj dzielił się wówczas na ciwuństwa i małe powiaty, a w XVIII. w. na 2 powiaty generalne (repartycje) : rosieński i telszewski, od 1775 szawelski. W 1795 dostała się Ż. Rosji, od 1842 tworzyła wraz ze skrawkiem właściwej Litwy gubernję kowieńską. W powstaniach polskich brała Żmudź bardzo żywy udział. Prawdopodobnie cały tekst Encyklopedii Tradycji w pochodzi z jakiegoś starego czasopisma, przedwojennej książki lub którejś ze starych polskich encyklopedii, słownika wydanego przed II wojną światową (na końcu tekstu powinien się znajdować się odsyłacz do odpowiedniej książki lub czasopisma). Tekst nie był poprawiany pod względem merytorycznym i dlatego nie jest aktualny. Możesz go uaktualnić, oddzielając swój komentarz lub obszerniejsze hasło linią ciągłą (-----), ale hasła oryginalnego NIE ZMIENIAJ - pamiętaj, że ET to przede wszystkim miejsce przechowywania starych, nieaktualnych haseł encyklopedycznych. PAMIĘTAJ: Ten tekst to ciekawostka i nie nadaje się na ściągawkę do szkoły i nie powinien też być traktowany jako jedyne źródło wiedzy na ten temat! Żmudź Kategoria:Geografia Kategoria:Geografia historyczna Kategoria:Słownik Kategoria:Stare encyklopedie Kategoria:Polskie encyklopedie
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)