| abstract
| - Fenjanie po ang. Fennians - od staroiryjskiego fiann "milicja" (królewska) - popularna nazwa Iryjskiego Bractwa Republikańskiego. Nazwa ta nie ma nic wspólnego z Finn Maccumhailem, legendarnym bohaterem iryjskim. Towarzystwo to zostało założone przez emigrantów iryjskich w Stanach Zjednoczonych, przeważnie ludzi mających poważne powody do niezadowolenia z istniejących w Irlandii opłakanych stosunków po strasznej klęsce głodowej z lat 1846/47. Celem towarzystwa było przygotowywanie iryjskiej siły zbrojnej, gromadzenie zapasów i broni, tworzenie skarbu, agitacja w Irlandii na rzecz republiki narodowej. W roku 1865 kongres feniański w Nowym Jorku wybrał na prezydenta republiki O. Mahoney'a. W Irlandii rząd angielski doskonale poinformowany o zarniach zamachowych fenian, zawiesił Habeas Corpus, wzmocnił załogi wojskowe, areszttował powszechnie znanych przywódców (z Jamesem Stephensem na czele) zamknął organ fenian "The People". Najwybitniejsi działacze iryjscy, sądzeni za zdradę stanu, zostali skazani na ciężkie więzienie. Rozpaczliwe próby fenian wystąpienia z bronią w ręku w Kanadzie, w Irlandii i w Anglii (1866 i 1867) nie dały oczywiście żadnego wyniku natychmiastowego, zwróciły jednak na sprawę iryjską uwagę nie tylko kierujących kół Anglii, lecz także całego cywilizowanego świata. W Anglii powstaje silny ruch za udzieleniem Irlandii daleko idącej autonomii (Home rule); rzecznikami tej idei są nawet politycy tej miary co Gladstone. Działalność fenian przycicha aż do roku 1880, kiedy pod wpływem Davitta postanowiono zastosować terror i dokonano w następnych latach szeregu zamachów dynamitowych, skierowanych "przeciwko angielskim urzędom i angielskiemu handlowi". Koncesje rządu angielskiego z jednej strony, zdecydowana polityka z drugiej, sprawiły, że ruch feniański wszedł na tory zupełnie legalne i powoli zamarł. UT Zobacz też: Sinnfein.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)