| abstract
| - Mukana sodassa.
- Rzeczpospolita Polska Polska jest krajem w Europie Środkowej i Wschodniej. Jej sąsiadami są Niemcy Zachodnie, Czechy na południowy zachód, południe, południowy wschód, Słowacja Ukraina, wschodzie Białorusi, Rosji i północno-wschodniej Litwy i rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego. Polska należy do krajów przybrzeżnych Morza Bałtyckiego, w zamorskich sąsiadów są, Bornholm, Dania i Szwecja. Polska została wybrana na początku w zachodniej Polsce asuneesta polaanien heimosta [1]. Polaanien nazwa z kolei wywodzi się od słowa prawdopodobnie albo biegun (pole) lub płemię (tribal). Mythical założyciel Polskiego Piastia odbywać, ale pierwszy historyczny władca był Mieszko I, który zwrócił się do chrześcijaństwa w 966 roku Polska składała się z jednego państwa, 1000-pierwszego wieku. 1100 imperium spadł poza pikkuvaltioiksi przez armie Mongols plądrujący 1241, 1259 i 1287. W 1320 Władysław I stało się ponownie zjednoczył król polski. Empire wzrosła do chwały Jagiellonien rodzaju Litwy w 1386 do Unii Europejskiej, a niemiecki Orderu Zasługi dumpingu po Grunwaldem w 1410. Lublin umowy 1 Lipiec 1569 założył polsko-litewskiej Rzeczypospolitej. Republika charakteryzował się silnym szlacheckiego statusu wolności religijnej i prawa mniejszości w ich języku ojczystym oraz prawo do używania. Konstytucja dała każdej z trzech członków weta we wszystkich decyzjach i aatelismiehelle prawo każdego do tworzenia tzw. konfederacja w innych mężczyzn, a także powstanie przeciwko władzom centralnym. Aatelisvalta, rolnik z populacji bardzo słabą pozycję, heterogeniczność populacji - Polacy, Litwini, Łotysze, Żydzi, Niemcy, Tatarzy, Ukraińcy, Białorusini i Rosjanie Estończycy byli najbardziej znaczących grup ludzi - a dla niektórych mniejszości, silna autonomia w Polsce nie bardzo rozdrobniony państwa. Polska-Litwa największe Mid-1600s kasakkahetmanni Bohdan Khmelnitsky powstania Północnej do wojen w szwedzkiej okupacji i wojny przeciwko Rosji w Polsce, zgodziła się na pozycji siły i kraj pozostał miłosierdzie jego sąsiadów. Przystąpienie Polski do umieścić w Saksonii na króla, gdy w Szwecji i Rosji. W okresie 1733-1735 na polskim spadkowe. Internal rozdrobnienia i organu centralnego, co prowadzi do osłabienia w późnych 1700s polskiego podziału, w którym Rosja, Prusy i Austria podzielone między trzy fazy, z 1772, 1793 i 1795. Koniec etapu reformy, takie jak Konstytucja 1791 nie są zapisywane w kraju. Napoleon w Polsce powstał niezależny przegląd Warszawa Księstwo Saksonii pod władzą króla w 1807, ale upadku Napoleona Polski był rozprowadzany raz Konwencji wiedeńskiej. Rosja wschodniej części Polski sal nazywali. Kongres-Puolana, którzy liberalnej konstytucji i rosyjski cesarz był konstytucyjnego monarchy. Polacy często rebelling przeciw władcy, a Kongres Polska utraciła po powstaniu 1830 parlament i załączone do Rosji w roku 1864, drugi po bunt. Późnych 1800s polskiej kultury utworzona w austriackiej Galitsia, szczególnie w Krakowie Wolne Miasto. Polska stała się niezależnym ponownie po I wojnie światowej amerykański prezydent Woodrow Wilson nazywany 14 punkt programu. Wkrótce, niemiecki wykupu w listopadzie 1918 założył po Drugiej Rzeczypospolitej. Pytanie ponownie niezależnych granicami Polski przyciągnęła wielu międzynarodowych konfliktów na ich niezależność. Wersalu Pokoju, Polska ma w Niemczech, na temat obszarów, w których Zachód miał należał przed końcem 1772 pierwszy podział: Posenin regionu, a część zachodnich Preussia, które były w Morzu Bałtyckim do rozszerzonego polskiego korytarza. Bezpośrednio na wschód Wisły znajduje się w jamie ustnej, głównie zaludnionych przez niemiecki Gdańsku został uznany za Narodów nadzorowanie wolnego miasta. Polska i Litwa tym samym czasie niezależnych między Niemcy, że jeszcze objęte, ale reszta się z Niemiec do Prus Wschodnich oprócz kapitału Königsberg. Lord Curzon zaproponowała już w 1919 roku w Polsce wschodniej granicy inwestycji w bieżącym około prawo. Proponowane linii demarkacyjnej znany Curzon linii. Ma ona jednak w tym czasie się urzeczywistnić, a Polska stała się wojna przeciw Rosji bolszewickiej 1919-1921, gdzie Wojska Polskiego ataku początkowo podbił Kijowie w maju 1920, a kolejne Armii Czerwonej w inwazji i Polacy po wycofaniu został zatrzymany przez Armię Czerwoną w bitwie warszawskiej w sierpniu 1920 marszałka Józefa Piłsudskiego godz. W wojnie polsko-radzieckiej zakończony w dniu 18 Marca 1921 zawartej z Rygi pokoju. Ukraina i Białoruś, Rosja podzielona była na Związku Radzieckim i Polsce, oraz, między innymi, Lwów spadły w Polsce. W wojnie w Polsce w ciągu zwyciężył w Wilnie, Litwa, które nazywane päkaupungikseen. Spadł do Polski po wojnie, ale kwestia Wilno zarządzania składa się z od dawna spornych kwestii między Polską i Litwą. W maju 1926 bohater wojny marszałka Piłsudskiego zamachu wniesiona do władzy Sanacja Ruchu. Piłsudskiego zawsze zdominowany jego śmierci do 1935 roku. Po jego śmierci w stosunku do umiarkowanego prezydent Ignacy Mościcki "prezydenckich Men" i Piłsudskiego wojskowa powołania biegłego rewidenta, Edward Rydz-Śmigłyn "Marszałek mężczyzn." W 1938 roku hitlerowskie Niemcy i Zachodnich kompetencji między Monachium Umowy z Puolakin przydzielono kawałek Czechosłowacja Śląsk. [edytuj] Polska w czasie II wojny światowej W sierpniu 1939 Związek Radziecki i Niemcy podpisania paktu Ribbentrop-Molotow, którego tajny protokół dodatkowy oznaczone podziału Polski między nimi. Niemcy najechali Polskę w dniu 1 Wrzesień 1939, II wojny światowej uznaje się rozpoczęły. Wielkiej Brytanii i Francji zgłoszone dwa dni później wojnie w Niemczech, ale Polska nie będzie wspierane przez nich w stanie obronić kilka tygodni dłużej. Warszawa musiałaby zrzec w 28 Września. Nawet przed tym, 17 Września, były również radzieckich żołnierzy przystąpiły do ataku, a Niemcy i Związek Radziecki dzieli kraj między sobą. W zachodniej części został dołączony części ze względu na Niemcy, a część z niemieckiego podziemia kenraalikuvernementti. Związek Radziecki najechał wschodniej do Curzon w 1919 roku do obecnej granicy, i są połączone z Białorusi, Rosji i Ukrainy. Wilno, ZSRR, jednak przekazany w tym czasie nadal niepodległą Litwą, ale sam łącznik, w przyszłym roku w całej Litwie. Kiedy Niemcy w 1941 roku rozpoczęła się wojna przeciw ZSRR, to zajmowane przez krótki czas po ZSRR zostały części Polski. W okupowanej Polsce w ruchu oporu i po raz pierwszy w Paryżu, a później w Londynie rządu na uchodźstwie. W czasie wojny około 400 000 Polaków walczył itärintamalla Rady żołnierzy uczestniczy, oraz 200 000 zachodniego frontu, uchodźcy reżimu. W kwietniu 1943 Związek Radziecki odcięte związki z uchodźcy pokładzie wymaganych Katyń dochodzenie w sprawie wydarzeń. W lipcu 1944 Armia Czerwona udał się do Polski do Chełmissä i utworzenia "krajowego zwolnienie z Polski Komitet" (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, PKWN), który wkrótce przeniósł się do Lublina. Druga wojna światowa zaangażowanych państw, Polska ucierpiała najbardziej w ujęciu procentowym. W czasie wojny, w którym zginął około 4,3 milionów Polaków (12,4% populacji) zostało zabitych. Wśród nich było około trzech milionów polskich Żydów, z których większość zabitych kraju ustanowiony w obozach. Po wojnie, w Polsce i wschód-zachód, że krzyż został przeniesiony lännemmäksi niż były przed wojną. Związek Radziecki był jeszcze w 1939 roku w regionie Polski załączone do byłej NRD. W zamian za te otrzymane Polski do Niemiec, Rear-pomorskie, śląskie i wschodnią połowę Preussista. Na zachodniej granicy stał Odry-Nysy linii. Obszar z prawem zachodnich potęg, jednak nadal kwestionowane przez dziesięciolecia, i to zostało potwierdzone pokój porozumieniem. Polska załączone obszarach całej ludności niemieckiej został wydalony z kraju. Nowe rajoineen Polska była obszarem jedną piątą niższy niż przed II wojną światową. [edytuj] People's Republic Główny artykuł: Historia Polski 1945-1989 PKWN zadeklarowanych wojnie w Polsce podczas jedynego prawowitego rządu. To początkowo należał do komunistów i różnych lewicowych partii, ale w końcu 1944 roku było towarzyszy szereg uchodźcy członków zarządu. W styczniu 1945 PKWN przeniósł się do Warszawy i stał Rzeczypospolitej Polskiej przejściowego rządu. W 1947 wybory, lidera wzrosła do Polski Wielka Partia Robotnicza (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PZPR) stalinowskich Bolesław Bierut godz. W 1952 roku Polska oficjalnie uznanych Ludu (Polska Rzeczpospolita Ludowa). Śmierci Stalina w Polsce wzrosła do kierownictwa Władysław Gomułka. W czerwcu 1956 bunt robotników w Poznaniu konsumentów niedobory żywności i cen. 1960s, Polska gospodarcze były ciągłe problemy. W 1970 r. zamieszki po Gomułkan zastąpić Edward Gierek. Western pożyczek wzrostu gospodarczego Polski na początku 1970s, najszybszy na świecie grupy. Amerykańskich prezydentów Nixona, Forda i Cartera odwiedził kolejno każdego kraju. Kryzys naftowy z 1973 r. doprowadziła do nowego kryzysu gospodarczego i podwyżki cen w niepokoju, szczególnie w 1976 r. Radomissa. A polski biskup Krakowa, Karol Wojtyła został wybrany w październiku 1978 jako papieża Jana Pawła II. Odwiedził kraju w czerwcu 1979. Na początku 1980 kraju był ciężki i pasywów przedsiębiorstwa do podnoszenia cen mięsa w 1980 r. doprowadziła do strajków i związków zawodowych "Solidarność utworzony. To spowodowało w Gdańsku stoczni Lenina elektryk Lech Wałęsa. Solidarność z rządem zmuszeni negocjacji. We wrześniu 1980 Gierekin zastępuje Stanisław Kania. Opozycja siły wzrostu i strony moc odstraszania ze względu na przewagę w 1981 roku został mianowany ministrem obrony, generał Wojciech Jaruzelski, który ogłosił stan wojny. Prawie wszystkie Solidarności związkowych liderów zostało aresztowanych. Zachód zestaw w Polsce i radzieckich bojkot i niepokojów kontynuowana przez wiele lat. Stan wojenny został zniesiony stopniowo i więźniów wydana 1980's czasu. Solidarność czasie został opisany w kilku filmach. Spośród tych, być może najbardziej znanym jest Krzysztof Kieślowskin reżyserii Nie do końca (1984). [edytuj] polski socjalizm po Rząd niemożności poprawa rozwój gospodarczy doprowadził do nowych strajków 1988. W tym czasie rząd przyznał związku zawodowego "Solidarność" i rozpoczął negocjacje z Wałęsą. Nowa runda została zainicjowana w lutym 1989, a negocjacje doprowadziły do organizacji otwartej publicznej posiedzeniu wyborów. W czerwcu 1989 wyborów, jedna trzecia miejsc byli komuniści, jedna trzecia z drugiej strony, a jedna trzecia z Solidarności związkowych wspieranych kandydatów. Zgromadzenie Narodowe Jaruzelskin mianowany prezesem, i dał rząd zadanie dostarczanie generatory Tadeusz Mazowiecki. Po raz pierwszy w czterdziestu lat w Polsce była niekomunistycznego premiera. W grudniu 1989 Sejm przyjął wniosek o zmianę kraju gospodarki planowanej do gospodarki opartej na wolnym rynku. Konstytucja wymienia zniesione Komunistycznej Partii wiodącą rolę, a kraj został wyznaczony "RP." Komunistyczna Partia została rozwiązana w styczniu 1990, a większość jego aktywa zostały przeniesione do państwa. Strona została założona w polskiej Partii Socjaldemokratycznej. W maju 1990 wybory były pierwszymi całkowicie za darmo i oni udział w ponad stu partii politycznych. Civic solidarności komisji są obsługiwane przez kandydatów otrzymał większość mandatów. W październiku 1990 Konstytucja została zmieniona i prezydent Jaruzelskin sezonu zdecydowano w sprawie. W grudniu 1990, Lech Wałęsa został wybrany na prezydenta. Jest nominowany Jan Krzysztof Bieleckin premiera. Byłego Związku Radzieckiego rozpoczął siły do wycofania się z kraju w 1992 r. i 1994 r., Polska przystąpiła do Partnerstwa dla Pokoju NATO programu. Jest członkiem NATO, stało 1999. Unia Europejska zaczęła negocjować z członkostwa Polski w 1998 r. i grudniu 2002 szczycie UE wezwała polski członek. W kraju odbyło się referendum w sprawie członkostwa w czerwcu 2003, a Polska przystąpiła do Unii Europejskiej w dniu 1 Maj 2004. Członkostwa w UE, wielu Polaków poszło do emigracji z Europy Zachodniej. Wiele starych państw UE ogranicza się do nowych Państw Członkowskich dostęp do gruntów, a więc Polski imigracji w kraju składała się z Wielkiej Brytanii, który przybył w 2004 r. szacuje się, że po pół miliona polskich imigrantów. W Wielkiej Brytanii sam pracował milionów Polaków i czterech milionów ludzi, w tym Irlandii, co najmniej 200 000 [2] Byłym komunistycznym Wałęsa Aleksander Kwaśniewski wygrał wybory prezydenckie w 1995 r. i został ponownie wybrany w 2000 roku. Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD), lewicowej partii utworzyło koalicję, która także byłych komunistów, rząd wprowadził w 1993 roku. W 1997 r. wygrała wybory do związków zawodowych Solidarność sponsorowane grupa z AWS. W październiku 2001 rząd tworzą Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) oraz chłopów w Partii. Chłopi wydalona z partii rządu w marcu 2003, kiedy to odmówił wsparcia rządowego projektu budżetu. Leszek Miller z SLD jako premier nadal rząd mniejszościowy. W 2005 r. konserwatywne Prawo i Sprawiedliwość wygrało wybory parlamentarne i przedstawiciel Lech Kaczyński został wybrany na prezydenta. [edytuj] Polityka Główne artykułu: Polska polityka Obrotów bieżących Polski konstytucja została zatwierdzona w referendum, 25 Maj 1997. Rząd centralny punkt jest Rada Ministrów pod przewodnictwem premiera. Prezydent powołuje premiera rządu wniosku, zazwyczaj niższej izby większość członków koalicji. Głową państwa jest prezydent, który jest wybierany publicznego wybrany okres pięciu lat. Ludzi wybiera Parlament w Zgromadzeniu Narodowym (Zgromadzenie Narodowa), która jest 460-członek Izbie Niższej (Sejmu), i 100-członek izby wyższej, Senatu (Senat). Izbie Niższej członkowie wybierani są przez metodę D'Hondta, czterech lat. Strony próg wynosi 5%, jednak ten nie ma zastosowania do mniejszości narodowych w partiach politycznych. Izba Wyższa członkowie będą wybierani na wyborczych bloku, który zostanie wybrany dla każdego okręgu wyborczego największą liczbę głosów otrzymanych przez kandydatów. Zgromadzenie Narodowe spełnia we wspólnych sesji, tylko urząd prezydenta, czy prezydent w ustalaniu oficjalnego postępowania lub konfiskaty, nie mógł pełnić. Najwyższa instytucji sądowniczych w Supreme Court (Sąd Najwyższy), którego członkowie wybierani są przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego w oparciu o zalecenia i prawo konstytucyjne (TRYBUNAŁ Konstytucyjny), którego sędziowie są wybierani przez Izby Gmin dziewięciu lat. Izba Gmin ustawione na (Senat zatwierdzeniu) agent (Rzecznik Praw Obywatelskich) monitoruje realizację praw obywatelskich. Polskie strony wahały się szybko. Po wyborach w 1999 roku kraj został zdominowany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej (Sojusz Lewicy Demokratycznej), który otrzymał 200 Izbie Gmin 460 do miejsca i 75 do Senatu od 100 do gniazda. Inne scenie politycznej jest bardzo rozdrobniony. SLD utworzył rząd Talonpoikaispuolueen (Polskie Stronnictwo Ludowe), ale z PSL rząd w marcu 2003. SLD poparcie spadło do badania opinii szybko dziesięć procent mniej, a wybory do Parlamentu Europejskiego w 2004 r., nie było 9% głosów, a pięć w Polsce 54 gniazda. W wrześniu 2005 zwycięzcą wyborów parlamentarnych było oczekiwać prawej Partii Prawa i Sprawiedliwości (Prawo i sprawiedliwość, PiS) i Kansalaisplatformin (Platforma, PO) w koalicji, ale w trakcie kampanii wyborczej PiS zaatakowali zdecydowanie OP liberalnej polityki gospodarczej rządu i ignorowane przez poparcia. PiS utworzony wiosną 2006 r. rząd jako premiera Kazimierza Marcinkiewicza małych populistycznych i agraaripuolueiden z rządem partnerów Talonpoikaispuolue (Polskie Stronnictwo Ludowe, PSL), Samoobrona (Samoobrona, SRP) i Polskich Rodzin (Liga Polskich Rodzin, LPR). Rząd Współpraca została problematyczne i rząd załamały się ponownie we wrześniu 2006 r., kiedy Self lewej rząd w budżecie sporu i wysłał do Afganistanu, ponieważ sił. Prezes sacked Self Defense rolnictwa i wicepremier Andrzej Lepper rządu po raz drugi w dniu 9 Lipiec 2007, zarzuty korupcji. Następnie rząd kryzysu, prezes sacked 13 Sierpień 2007 Samoobrona i LPR z ministrów rządu. Sejm zdecydował się rozpuścić, a prezydent zarządził nowe wybory, które odbędą się w dniu 21 Październik 2007. W październiku 2005 faworytem w wyborach prezydenckich, Donald Tusk (PO), stracił PiS's Lech Kaczyński kolejnej rundy głosów 54% -46%. W lipcu, Marcinkiewicz złożył rezygnację z urzędu premiera i prezydenta Kaczyńskiego mianowany premierem w identyczny podwójnego brat Jarosław Kaczyński. Prawo i prawa do obrony katolickich wartości i jest przeciwna skrajne, osiągając gospodarki rynkowej. Polityka zagraniczna, Polska walczyła o to, jak również niemiecki i rosyjski, lecz wraz ze Stanami Zjednoczonymi. Polska jest jednym z największych w Europie Wschodniej państwa. Populacji 38,7 milionów, a obszar 312 685 kilometrów kwadratowych (nieco mniejsza Suomea). Stolica Polski jest Warszawa, w innych dużych miastach są w mm. Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku, Szczecinie, Bydgoszczy, Lublinie, Katowicach i Białymstoku. Sąsiednich krajów są Niemcy, Czechy, Białoruś, Słowacja, Ukraina, Litwa i Rosja. Polska znajduje się w niemal całej Europy Północnej Równiana, a średnia wysokość kraju jest jedynie 173 metrów. Sudetów i Karpat, jednak do utworzenia państwa południowej granicy. Karpaty w Tatrach jest najwyższym szczytem 2499 m Rysy. Płaski, przechodzi kilka głównych rzek, takich jak Wisła (Polski Wisła), Odra (Odra w Polsce), Warta i Zachodniej Bug. Stale dla kraju jest również ponad 9300 jezior, głównie na północy. Mazur jest największym jeziorem w okolicy i popularny cel podróży turystycznych. Polska lasy zostały w znacznym stopniu odciąć, ale w niektórych miejscach rośnie jeszcze przystojny stary wzrostu lasów. Do najbardziej znanych starych wzrostu lasu jest Białowieży, które żyją w środowisku naturalnym bizon i dzikich koni. Polska jest częścią Dzienniku umiarkowanej strefy lasów, drzew w lesie jest przestrzeniach drzewa intensywnie, chociaż Polska jest również wiele drzew iglastych takich jak świerk twardego mieszane. Tatry są lasy iglaste, w którym rośnie drzewo i sosny, ale także Dziennik miesiąca. Typowe gatunki drzew w nisko położonych obszarów są brzozy, lepät, dąb, klon, skazany, leszczyna, jalavat, lipy, buka i osikowy. Sześć zwiększenie Polska-Wschód, na południe, choć także zwiększa stokach Alp. Sześć jednak brakuje prawie w całości w zachodniej Polsce. Polska gospodarka wzrosła znacząco w Unii Europejskiej po 1-gi Maj 2004. W 2004 r. wzrost 5,4% w 2005 r. i 3,3% w 2006 r. do 5,3%. Rolnictwo jest nadal nieefektywne i wrażliwych obszarach, takich jak produkcja węgla nie została skierowana. Rolnictwo nadal zatrudnia 16% pracowników, ale tylko 4,8% PKB. [5], w Polsce jest wciąż dwa miliony prywatnych gospodarstw rolnych, które obejmują 90% gruntów ornych. Średnie gospodarstwo jest tylko osiem hektarów. [6], bezrobocie jest wysokie, 14,9%, a deficyt budżetowy 3,7% PKB PKB. Polski przemysł produkuje mm. elektronika, samochody, autobusy (Jelcz SA, Autosan, Solaris Bus & Coach), śmigłowców (PZL Świdnik), samolotów, sprzętu wojskowego (w tym takich jak czołgi PT-91 Twardy), farmaceutyki, produkty chemiczne, produkty rolne, itp. Populacji w Polsce jest dość jednorodna etnicznie. Warto zauważyć jednak, że Polacy genetycznego tła jest bardzo różnorodny ze względu na dużą liczbę mniejszości przed II wojny światowej i ataków na Mongols (n.1200 wieku). Również wielu wojen które wzbogaciło Polski genetycznych taustaa.Maassa mówił prawie wyłącznie przez Polski (96,7%). Małe mniejszości Niemców, Ukraińców, Białorusinów i Litwinów. Około 95% ludności to katolicy, ale tylko 75% tunnustautuu religijnej działalności. Pozostałe pięć procent, na przykład. Cerkiew, uniaatteja, protestantów i Żydów. Przed drugą wojną światową, mieszkał w Polsce od ponad dwóch milionów Żydów, ponad milion Niemców, i że białoruskie i prawie cztery miliony Ukraińców. Drugiej wojny światowej, po granicy transferu, przeprowadzone zwycięzców Polaków dużą skalę masowych ruchów. Ja sama suomeksi: Puolan tasavalta eli Puola on valtio Keski- ja Itä-Euroopassa. Sen rajanaapureita ovat lännessä Saksa, lounaassa Tšekki, etelässä Slovakia kaakossa Ukraina, idässä Valko-Venäjä ja koillisessa Liettua ja Venäjän Kaliningradin alue. Puola kuuluu Itämeren rannikkovaltioihin, merentakaisiin naapureihin lukeutuvat Tanskan Bornholm ja Ruotsi. Puola on saanut nimensä varhaiskeskiajalla läntisessä Puolassa asuneesta polaanien heimosta.[1] Polaanien nimi puolestaan juontuu todennäköisesti joko sanasta pole (pelto) tai płemię (heimo). Myyttisenä Puolan perustajana pidetään Piastia, mutta ensimmäinen historiallinen hallitsija oli Mieszko I, joka kääntyi kristinuskoon vuonna 966. Puola muodostui yhtenäiseksi valtioksi 1000-luvulla. 1100-luvulla valtakunta hajosi pikkuvaltioiksi, joita mongolien armeijat ryöstelivät 1241, 1259 ja 1287. Vuonna 1320 Władysław I:sta tuli uudelleen yhdistyneen Puolan kuningas. Valtakunta nousi loistoonsa Jagiellonien suvun aikana Liettuan kanssa vuonna 1386 tehdyn liiton jälkeen ja Saksalaisen ritarikunnan lyömisen Grunwaldissa vuonna 1410 jälkeen. Lublinin sopimuksella 1. heinäkuuta 1569 perustettiin Puola-Liettuan tasavalta. Tasavallalle oli ominaista aateliston voimakas asema, uskonnonvapaus ja vähemmistöjen oikeus omaan kieleen ja oikeudenkäyttöön. Perustuslaki antoi jokaiselle valtiopäivien jäsenelle veto-oikeuden kaikkiin päätöksiin ja jokaiselle aatelismiehelle oikeuden muodostaa ns. konfederaatio muista vapaista miehistä ja nousta kapinaan keskusvaltaa vastaan. Aatelisvalta, maanviljelijäväestön hyvin heikko asema, väestön heterogeenisuus – puolalaiset, liettualaiset, latvialaiset, juutalaiset, saksalaiset, tataarit, ukrainalaiset, valkovenäläiset ja virolaiset olivat merkittävimmät kansanryhmät – ja joidenkin vähemmistöjen vahva autonomia teki Puolasta hyvin hajanaisen valtion. Puola-Liettua laajimmillaan 1600-luvun puolivälissä kasakkahetmanni Bohdan H'melnytskyn kapina, Pohjan sotiin liittyvät Ruotsin miehitys ja sodat Venäjää vastaan päättivät Puolan valta-aseman ja maa jäi naapuriensa armoille. Puolan valtaistuimelle asettivat kuninkaan milloin Saksi, milloin Ruotsi ja milloin Venäjä. Vuosina 1733–1735 käytiin Puolan perimyssota. Maan sisäinen hajanaisuus ja keskusvallan heikkous johtivat 1700-luvun lopulla Puolan jakoihin, joissa Venäjä, Preussi ja Itävalta jakoivat maan keskenään kolmessa vaiheessa vuosina 1772, 1793 ja 1795. Loppuvaiheen uudistukset, kuten 1791 säädetty perustuslaki eivät pelastaneet maata. Napoleon muodosti Puolasta uudelleen itsenäisen Varsovan herttuakunnan Saksin kuninkaan alaisuudessa vuonna 1807, mutta Napoleonin kaaduttua Puola jaettiin jälleen Wienin kongressissa. Venäjälle kuuluvaa itäosaa Puolaa hallittiin ns. Kongressi-Puolana, jolla oli liberaali perustuslaki ja Venäjän keisari oli sen perustuslaillinen hallitsija. Puolalaiset kapinoivat usein hallitsijoitaan vastaan, ja Kongressi-Puola menetti vuoden 1830 kapinan jälkeen parlamenttinsa ja liitettiin suoraan Venäjän alaisuuteen vuonna 1864 toisen kapinan jälkeen. 1800-luvun lopulla puolalaisen kulttuurin keskukseksi muodostui Itävallan Galitsia, erityisesti Krakovan vapaakaupunki. Puola itsenäistyi uudelleen ensimmäisen maailmansodan jälkeen Yhdysvaltain presidentti Woodrow Wilsonin niin sanotun 14 kohdan ohjelman mukaan. Pian Saksan antautumisen jälkeen marraskuussa 1918 perustettiin Puolan toinen tasavalta. Kysymys uudelleen itsenäistyneen Puolan rajoista herätti paljon kansainvälisiä kiistoja vielä maan itsenäistyttyäkin. Versaillesin rauhansopimuksella Puola sai Saksalta suunnilleen ne alueet, jotka sille lännessä olivat kuuluneet ennen vuoden 1772 ensimmäistä jakoa: Posenin alueen sekä osan Länsi-Preussia, josta muodostui Itämereen saakka ulottunut Puolan käytävä. Välittömästi sen itäpuolella, Veikselin suulla sijainnut, pääasiassa saksalaisten asuttama Danzig julistettiin Kansainliiton valvomaksi vapaakaupungiksi. Puolan ja samoihin aikoihin itsenäistyneen Liettuan väliin jäi Saksalle edelleen kuulunut, mutta muusta Saksasta erilleen jäänyt Itä-Preussi pääkaupunkinaan Königsberg. Lordi Curzon ehdotti jo vuonna 1919 Puolan itärajan sijoittamista suunnilleen nykyiselle kohdalleen. Tämä ehdotettu rajalinja tuli tunnetuksi Curzonin linjana. Se ei kuitenkaan tuolloin toteutunut, sillä Puola kävi sodan Venäjän bolševikkejä vastaan 1919–1921, jossa Puolan armeija alun hyökkäyksessä valloitti Kiovan toukokuussa 1920 ja sitä seuranneen puna-armeijan vastahyökkäyksen ja puolalaisten vetäytymisen jälkeen pysäytti puna-armeijan Varsovan taistelussa elokuussa 1920 marsalkka Józef Piłsudskin johdolla. Puolan–Neuvostoliiton sota päättyi 18. maaliskuuta 1921 solmittuun Riian rauhaan. Ukraina ja Valko-Venäjä jaettiin Neuvostoliiton ja Puolan kesken, ja muun muassa Lwów jäi Puolalle. Tämän sodan aikana Puola valloitti myös Vilnan, jota Liettua oli vaatinut päkaupungikseen. Se jäi Puolalle sodan jälkeenkin, mutta kysymys Vilnan hallinnasta muodostui pitkäaikaiseksi kiistakysymykseksi Puolan ja Liettuan välille. Toukokuun 1926 sotasankari marsalkka Piłsudskin vallankaappaus nosti valtaan Sanacja-liikkeen. Piłsudski hallitsi aina kuolemaansa 1935 asti. Hänen kuolemansakin jälkeen vastakkain olivat maltillisemman presidentti Ignacy Mościckin "presidentin miehet" ja Piłsudskin asevoimien tarkastajaksi nimittämän Edward Rydz-Śmigłyn "marsalkan miehet." Vuonna 1938 natsi-Saksan ja länsivaltojen välisen Münchenin sopimuksen mukaisesti Puolakin sai palan jaettavaa Tšekkoslovakiaa Sleesiasta. [muokkaa] Puola toisessa maailmansodassa Elokuussa 1939 Neuvostoliitto ja Saksan solmivat Molotovin–Ribbentropin sopimuksen, jonka salainen lisäpöytäkirja merkitsi Puolan jakoa niiden kesken. Saksa hyökkäsi Puolaan 1. syyskuuta 1939, mistä toisen maailmansodan katsotaan alkaneen. Iso-Britannia ja Ranska julistivat kaksi päivää myöhemmin Saksalle sodan, mutta Puola ei niiden tukemanakaan kyennyt puolustautumaan muutamaa viikkoa kauempaa. Varsova joutuikin antautumaan jo 28. syyskuuta. Jo sitä ennen, 17. syyskuuta, olivat myös Neuvostoliiton joukot liittyneet hyökkäykseen, ja Saksa ja Neuvostoliitto jakoivatkin koko maan keskenään. Maan länsiosasta osa liitettiin suoraan Saksaan, ja osasta tehtiin Saksan alainen kenraalikuvernementti. Neuvostoliitto miehitti maan itäosat suunnilleen Curzonin vuonna 1919 esittämään rajalinjaan saakka, ja ne liitettiin Valko-Venäjään ja Ukrainaan. Vilnan Neuvostoliitto kuitenkin luovutti tuolloin vielä itsenäiselle Liettualle, mutta liitti itseensä seuraavan vuonna koko Liettuan. Kun Saksa vuonna 1941 aloitti sodan Neuvostoliittoa vastaan, se miehitti lyhyen ajan kuluessa myös Neuvostoliitolle joutuneen osan Puolaa. Miehitetyssä Puolassa toimi vastarintaliike ja ensin Pariisissa ja myöhemmin Lontoossa pakolaishallitus. Sodan aikana noin 400 000 puolalaista taisteli itärintamalla neuvostojoukkojen mukana ja 200 000 länsirintamalla pakolaishallituksen alaisuudessa. Huhtikuussa 1943 Neuvostoliitto katkaisi yhteydet pakolaishallitukseen sen vaadittua Katynin tapahtumien tutkimista. Heinäkuussa 1944 puna-armeija eteni Puolaan asti ja Chełmissä perustettiin "kansallisen vapautuksen puolalainen komitea" (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, PKWN), joka pian siirtyi Lubliniin. Toiseen maailmansotaan osallistuneista valtioista Puola kärsi prosentuaalisesti pahiten. Sodan aikana sai surmansa noin 4,3 miljoonaa puolalaista (12,4 % väestöstä) sai surmansa. Heidän joukossaan oli noin kolme miljoonaa oli Puolan juutalaisia, joista useimmat surmattiin maahan perustetuilla tuhoamisleireillä. Sodan jälkeen Puolan sekä itä- että länsirajat siirrettiin lännemmäksi kuin ne olivat olleet ennen sotia. Neuvostoliitolle jäivät edelleen sen vuonna 1939 alueeseensa liittämät Puolan entiset itäosat. Vastineeksi näistä Puola sai Saksalta Taka-Pommerin, Sleesian ja puolet Itä-Preussista. Länsirajaksi tuli Oder-Neisse -linja. Tämän alueliitoksen laillisuuden länsivallat tosin kyseenalaistivat vielä vuosikymmenien ajan, eikä sitä vahvistettu rauhansopimuksella. Puolaan liitettyjen alueiden koko saksalaisväestö karkotettiin maasta. Uusine rajoineen Puola oli pinta-alaltaan viidenneksen pienempi kuin ennen toista maailmansotaa. [muokkaa] Kansantasavalta Pääartikkeli: Puolan historia 1945–1989 PKWN julistautui jo sodan aikana Puolan ainoaksi lailliseksi hallitukseksi. Siihen kuului aluksi kommunistien ja eri vasemmistopuolueiden edustajia, mutta vuoden 1944 lopussa siihen liittyi myös useita pakolaishallituksen jäseniä. Tammikuussa 1945 PKWN siirtyi Varsovaan ja siitä tuli Puolan tasavallan väliaikainen hallitus. Vuoden 1947 vaalien jälkeen johtoon nousi Puolan yhdistynyt työväenpuolue (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PZPR) stalinisti Bolesław Bierutin johdolla. Vuonna 1952 Puola julistettiin virallisesti kansantasavallaksi (Polska Rzeczpospolita Ludowa). Stalinin kuoleman jälkeen Puolan johtoon nousi Władysław Gomułka. Kesäkuussa 1956 työläiset kapinoivat Poznańissa kulutustavaroiden puutteen ja ruuan hinnan vuoksi. 1960-luvulla Puolan talousongelmat olivat jatkuvia. Vuoden 1970 levottomuuksien jälkeen Gomułkan korvasi Edward Gierek. Länsilainojen turvin Puolan talouskasvu oli 1970-luvun alussa maailman nopeimpien joukossa. Yhdysvaltain presidentit Nixon, Ford ja Carter vierailivat kukin vuorollaan maassa. Vuoden 1973 öljykriisi johti uuteen talouskriisiin ja hinnankorotukset levottomuuksiin, erityisesti 1976 Radomissa. Puolalainen Krakovan piispa Karol Wojtyła valittiin lokakuussa 1978 paaviksi nimellä Johannes Paavali II. Hän vieraili kotimaassaan kesäkuussa 1979. 1980-luvun alussa maa oli raskaissa veloissa ja yritys nostaa lihan hintaa 1980 johti lakkoihin ja ammattiliitto Solidaarisuuden perustamiseen. Sitä johti Gdańskin Lenin-telakan sähkömies Lech Wałęsa. Solidaarisuus pakotti hallituksen neuvotteluihin. Syyskuussa 1980 Gierekin korvasi Stanisław Kania. Opposition voiman kasvun ja puolueen vallan murenemisen vuoksi johtoon nimitettiin 1981 puolustusministeri kenraali Wojciech Jaruzelski, joka julisti maan sotatilaan. Lähes kaikki Solidaarisuuden johtajat pidätettiin. Länsimaat asettivat Puolan ja Neuvostoliiton boikottiin ja levottomuudet jatkuivat vuosia. Sotatila kumottiin vähitellen ja vangitut vapautettiin 1980-luvun kuluessa. Solidaarisuuden aikaa kuvattiin myös useissa elokuvissa. Niistä ehkä tunnetuin on Krzysztof Kieślowskin ohjaama Ei loppua (1984). [muokkaa] Puola sosialismin jälkeen Hallituksen kyvyttömyys parantaa talouskehitystä johti uusiin lakkoihin 1988. Tuolloin hallitus tunnusti Solidaarisuuden ja aloitti neuvottelut Wałęsan kanssa. Uusi kierros aloitettiin helmikuussa 1989, ja neuvottelujen tuloksena järjestettiin avoimet kansankokouksen vaalit. Kesäkuun 1989 vaaleissa kolmanneksen paikoista saivat kommunistit, kolmanneksen muut puolueet ja kolmanneksen Solidaarisuuden tukemat ehdokkaat. Kansalliskokous nimitti Jaruzelskin presidentiksi, ja hän antoi hallituksen muodostajan tehtävän toimittaja Tadeusz Mazowieckille. Ensimmäistä kertaa neljäänkymmeneen vuoteen Puolassa oli ei-kommunisti pääministerinä. Joulukuussa 1989 Sejm hyväksyi ehdotuksen muuttaa maan talous suunnitelmataloudesta vapaisiin markkinoihin perustuvaksi. Perustuslaista poistettiin maininta kommunistisen puolueen johtavasta asemasta ja maa nimettiin "Puolan tasavallaksi." Kommunistinen puolue hajosi tammikuussa 1990 ja suurin osa sen omaisuudesta siirrettiin valtiolle. Puolueen tilalle perustettiin Puolan sosiaalidemokraattinen puolue. Toukokuun 1990 vaalit olivat ensimmäiset täysin vapaat ja niihin osallistui yli sata puoluetta. Solidaarisuuden kansalaiskomiteoiden tukemat ehdokkaat saivat suurimman osan paikoista. Lokakuussa 1990 perustuslakia muutettiin ja presidentti Jaruzelskin kausi päätettiin kesken. Joulukuussa 1990 Lech Wałęsa valittiin presidentiksi. Hän nimitti Jan Krzysztof Bieleckin pääministeriksi. Entiset Neuvostoliiton joukot alkoivat vetäytyä maasta vuonna 1992, ja 1994 Puola liittyi NATOn rauhankumppanuusohjelmaan. NATOn jäsen siitä tuli 1999. Euroopan unioni alkoi neuvotella Puolan kanssa jäsenyydestä 1998 ja joulukuun 2002 EU:n huippukokous kutsui Puolan jäseneksi. Maassa järjestettiin kansanäänestys jäsenyydestä kesäkuussa 2003 ja Puola liittyi Euroopan unioniin 1. toukokuuta 2004. EU-jäsenyyden myötä suuri määrä puolalaisia lähti siirtotyöläisiksi Länsi-Eurooppaan. Useat vanhat EU-maat rajoittivat uusien jäsenmaiden kansalaisten pääsyä maahan, joten puolalaisten maahanmuuton kohdemaaksi muodostui Britannia, jonne saapui vuoden 2004 jälkeen arviolta puoli miljoonaa puolalaista maahanmuuttajaa. Yksin Britanniassa puolalaisia on töissä miljoona ja neljän miljoonan asukkaan Irlannissakin ainakin 200 000.[2] Entinen kommunisti Aleksander Kwaśniewski voitti Wałęsan presidentinvaalissa 1995 ja hänet valittiin uudelleen 2000. Demokraattinen vasemmistoliitto (SLD), vasemmistopuolueiden muodostama koalitio, johon kuuluivat myös entiset kommunistit, otettiin hallitukseen 1993. Vuoden 1997 vaalit voitti Solidaarisuuden tukema ryhmittymä AWS. Lokakuussa 2001 muodostettiin hallitus Demokraattisen vasemmistoliiton (SLD) ja Talonpoikien puolueen kesken. Talonpoikien puolue erotettiin hallituksesta maaliskuussa 2003, kun se kieltäytyi tukemasta hallituksen budjettiesitystä. SLD:n Leszek Miller jatkoi pääministerinä vähemmistöhallituksessa. Vuonna 2005 konservatiivinen Laki ja oikeus voitti parlamenttivaalit ja sen edustaja Lech Kaczyński valittiin presidentiksi. [muokkaa] Politiikka Pääartikkeli: Puolan politiikka Puolan nykyinen perustuslaki hyväksyttiin kansanäänestyksessä 25. toukokuuta 1997. Hallituksen keskuksena on ministerineuvosto, jota johtaa pääministeri. Presidentti nimittää hallituksen pääministerin ehdotuksen mukaan, tyypillisesti alahuoneen enemmistökoalition jäsenistä. Valtionpäämies on presidentti, joka valitaan kansanvaalilla viisivuotiskaudeksi. Kansa valitsee myös parlamentin eli kansalliskokouksen (Zgromadzenie Narodowe), jossa on 460-jäseninen alahuone (Sejm), ja 100-jäseninen ylähuone, senaatti (Senat). Alahuoneen jäsenet valitaan D'Hondtin menetelmällä nelivuotiskausiksi. Puolueilla on 5 % äänikynnys, tämä ei kuitenkaan koske kansallisten vähemmistöjen puolueita. Ylähuoneen jäsenet valitaan lohkovaalilla, jossa valituksi tulevat kunkin vaalipiirin eniten ääniä saaneet ehdokkaat. Kansalliskokous kokoontuu yhteisistuntoon vain presidentin astuessa virkaansa, tai asetettaessa presidentti virkasyytteeseen tai julistettaessa hänet kykenemättömäksi hoitamaan virkaansa. Korkeimmat oikeusinstituutiot ovat korkein oikeus (Sąd Najwyższy), jonka jäsenet valitsee presidentti kansalliskokouksen suosituksen perusteella, ja perustuslaillinen oikeus (Trybunał Konstytucyjny) jonka tuomarit valitsee parlamentin alahuone yhdeksänvuotiskausille. Alahuone asettaa myös (senaatin hyväksynnällä) asiamiehen (Rzecznik Praw Obywatelskich) valvomaan kansalaisoikeuksien toteutumista. Puolan puolueiden kannatus on vaihdellut nopeasti. Vuoden 1999 vaalien jälkeen maata hallitsi Demokraattisen vasemmiston liitto (Sojusz Lewicy Demokratycznej) joka sai 200 alahuoneen 460:stä paikasta ja 75 senaatin 100:sta paikasta. Muu poliittinen kenttä on varsin hajanaista. SLD muodosti hallituksen Talonpoikaispuolueen (Polskie Stronnictwo Ludowe) kanssa, mutta PSL lähti hallituksesta maaliskuussa 2003. SLD:n kannatus on putosi mielipidekyselyissä nopeasti kymmenen prosentin alle, ja europarlamenttivaaleissa 2004 se sai enää 9 % äänistä ja viisi Puolan 54 paikasta. Syyskuun 2005 parlamenttivaaleissa voittajaksi odotettiin oikeiston Laki ja oikeus -puolueen (Prawo i Sprawiedliwość, PiS) ja Kansalaisplatformin (Platforma Obywatelska, PO) koalitiota, mutta vaalikamppailun aikana PiS hyökkäsi voimakkaasti PO:n talousliberaalia politiikkaa vastaan ja ohitti sen kannatuksessa. PiS muodosti keväällä 2006 hallituksen pääministerinä Kazimierz Marcinkiewicz pienten populististen ja agraaripuolueiden kanssa: hallituskumppaneita olivat Talonpoikaispuolue (Polskie Stronnictwo Ludowe, PSL), Itsepuolustus (Samoobrona, SRP) ja Puolan perheiden liitto (Liga Polskich Rodzin, LPR). Hallitusyhteistyö on ollut ongelmallista ja hallitus hajosi kerran syyskuussa 2006, kun Itsepuolustus lähti hallituksesta budjettikiistojen ja Afganistaniin lähetettävien joukkojen vuoksi. Presidentti erotti Itsepuolustuksen maatalous- ja varapääministeri Andrzej Lepperin hallituksesta toisen kerran 9. heinäkuuta 2007 korruptiosyytösten vuoksi. Seuranneen hallituskriisin tuloksena presidentti erotti 13. elokuuta 2007 Itsepuolustuksen ja LPR:n ministerit hallituksesta. Sejm päätti hajottaa itsensä ja presidentti määräsi uudet vaalit pidettäväksi 21. lokakuuta 2007. Lokakuun 2005 presidentinvaaleissa ennakkosuosikki Donald Tusk (PO) hävisi PiS:n Lech Kaczyńskille toisella kierroksella äänin 54 %–46 %. Heinäkuussa Marcinkiewicz erosi pääministerin virasta ja presidentti Kaczyński nimitti pääministeriksi identtisen kaksoisveljensä Jarosław Kaczyńskin. Laki ja oikeus puolustaa katolilaisia arvoja ja vastustaa äärimmäisyyteen menevää markkinataloutta. Ulkopoliittisesti Puola on kiistellyt sekä Saksan että Venäjän kanssa, mutta tullut hyvin toimeen Yhdysvaltain kanssa. Puola on yksi Itä-Euroopan suurimmista valtiosta. Väkiluku on 38,7 miljoonaa ja pinta-ala 312 685 neliökilometriä (hieman Suomea pienempi). Puolan pääkaupunki on Varsova, muita suuria kaupunkeja ovat mm. Łódź, Krakova, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Katowice ja Białystok. Naapurimaat ovat Saksa, Tšekki, Valko-Venäjä, Slovakia, Ukraina, Liettua ja Venäjä. Puola sijaitsee lähes kokonaisuudessaan pohjoisen Euroopan tasangolla, ja maan keskimääräinen korkeus merenpinnasta on vain 173 metriä. Sudeetit ja Karpaatit muodostavat kuitenkin maan etelärajan. Karpaatteihin kuuluvassa Tatravuoristossa sijaitsee Puolan korkein huippu, 2499 metrin Rysy. Tasankoa halkovat monet suuret joet, kuten Veiksel (puolaksi Wisła), Oder (puolaksi Odra), Warta ja läntinen Bug. Tasaisessa maassa on myös yli 9300 järveä, etupäässä maan pohjoisosissa. Masuria on suurin järvialue ja suosittu matkailukohde. Puolan metsät on pääosin jo hakattu pois, mutta muutamissa paikoissa kasvaa vielä komeita aarniometsiä. Tunnetuin aarniometsä on Bialowieza, jossa elää luonnonvaraisia visenttejä ja villihevosia. Puola kuuluu lauhkeaan lehtimetsävyöhykkeeseen, joten metsien puusto on lehtipuuvaltaista, Puolassa tosin on myös runsaasti havupuita, kuten kuusta lehtipuiden seassa. Tatravuoristossa on havumetsiä, joissa kasvaa kuusen ja männyn lisäksi myös lehtikuusta. Tyypillisiä puulajeja alavilla seudulla ovat koivut, lepät, tammi, vaahtera, tuomi, pähkinäpensas, jalavat, lehmus, pyökki ja haapa. Kuusi kasvaa Itä-Puolassa eteläisimmillään, tosin sitä kasvaa myös alppien rinteillä. Kuusi kuitenkin puuttuu lähes kokonaan läntisestä Puolasta. Puolan talous on kasvanut merkittävästi maan Euroopan unioniin liittymisen jälkeen 1. toukokuuta 2004. Vuonna 2004 kasvu oli 5,4 %, vuonna 2005 3,3 % ja vuonna 2006 5,3 %. Maatalous on edelleen tehotonta ja arkoihin alueisiin, kuten hiilentuotantoon ei ole puututtu. Maatalous työllistää edelleen 16 % työvoimasta, mutta tuo vain 4,8 % BKT:stä.[5] Puolassa on edelleen kaksi miljoonaa yksityistä maatilaa, jotka käsittävät 90 % viljelyalasta. Keskimääräinen tilakoko on vain kahdeksan hehtaaria.[6] Työttömyys on korkea, 14,9 % ja budjettivaje 3,7 % BTK:sta. Puolalainen teollisuus tuottaa mm. elektroniikkaa, autoja, busseja (Jelcz SA, Autosan, Solaris Bus & Coach), helikoptereita (PZL Świdnik), lentokoneita, sotakalustoa (mukaan lukien panssarivaunut kuten PT-91 Twardy), lääkkeitä, kemiallisia tuotteita, maataloustuotteita ym. Puolan väestö on etnisesti varsin homogeeninen. On syytä kuitenkin huomata, että puolalaisten geneettinen tausta on hyvin heterogeeninen johtuen suuresta vähemmistöjen määrästä ennen toista maailmansotaa ja mongolien hyökkäyksistä(n.1200-luvulla). Myös monet sodat ovat monipuolistaneet puolalaisten geneettistä taustaa.Maassa puhutaan lähes yksinomaan puolaa (96,7 %). Pieniä vähemmistöjä ovat saksalaiset, ukrainalaiset, valkovenäläiset ja liettualaiset. Noin 95 % väestöstä on katolisia, tosin vain 75 % tunnustautuu uskontoa harjoittaviksi. Jäljelle jäävään viiteen prosenttiin kuuluu mm. ortodokseja, uniaatteja, protestantteja ja juutalaisia. Ennen toista maailmansotaa Puolassa asui yli kaksi miljoonaa juutalaista, runsas miljoona sekä saksalaisia että valkovenäläisiä ja lähes neljä miljoonaa ukrainalaista. Toisen maailmansodan jälkeisessa rajojen siirrossa voittajatkin suorittivat puolalaisten laajamittaisia joukkosiirtoja.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)