| abstract
| - Kolej marecka – istniejąca od 1897 do 1974 roku kolejka wąskotorowa umożliwiająca w ostatnim okresie kursowania dotarcie z Radzymina i Marek wzdłuż ówczesnych ulic Generalskiej i Radzymińskiej na Pragę. Pociągi poruszały się po torach o rozstawie szyn 750 (wcześniej 800) milimetrów. Inicjatorami budowy linii byli Julian Różycki, Manas Ryba oraz Adam Dzierżanowski. Pozwolenie na budowę linii zostało wydane w 1896 roku, jednak pierwszy odcinek kolejki mareckiej obsługiwanej napędem konnym uruchomiono 9 marca 1897 roku na trasie z Targówka wzdłuż ulicy Radzymińskiej do Marek-Pustelnika. Parowóz uruchamiano jedynie w specjalnych przypadkach. Na trasie znalazły się przystanki Targówek, Zacisze, Drewnica, Marki oraz Pustelnik. Nie było to jednak oficjalne uruchomienie linii, gdyż tego dokonano dopiero 15 września 1899 roku, kiedy to uruchomiono stały napęd parowy oraz przedłużono linię przez Słupno do Radzymina. W 1901 roku, dla wygody podczas przesiadania się, linię przedłużono do nowego dworca przy ul. Stalowej 60, gdzie w pobliżu znajdowała się pętla tramwajowa "Stalowa". Podróż na całej trasie zajmowała przeciętnie 61 minut. Obok przewozów pasażerskich funkcjonowały także przewozy towarowe, które stanowiły większość dochodów spółki zarządzającej linią. W 1902 roku w Strudze wybudowano odnogę do planowanych uzdrowisk w Izabelinie, linia ta jednak dotrwała jedynie do jesieni 1903 roku, kiedy to ją zlikwidowano w związku z brakiem jakichkolwiek postępów w budowie domków letniskowych. Powstały także liczne odnogi do zakładów przemysłowych, między innymi fabryki Briggsa i Posselta w Markach czy zakładów ceramicznych "Pustelnik". Linia funkcjonowała bez większych zmian do 1915 roku, kiedy to wycofujące się wojska rosyjskie skonfiskowały i wywiozły większość taboru. Od lipca do września linia nie kursowała, uruchomiono ją dopiero dzięki odnalezionym wozom letnim, a na stałe zaczęła kursować 2 października 1915 roku. Już rok później, w 1916 roku, otwarto "linię wojenną", wiodącą odnogą ze Strugi przez Nieporęt do Zegrza, a potem także drugą do Wawra. Linia istniała do 1923 roku, kiedy to rozebrano ją w związku z utratą przez Zegrze statusu twierdzy. Początki w niepodległej Polsce były trudne, jednak mimo to linię udało się częściowo zmodernizować, a od 1926 roku ożywienie gospodarcze przyniosło wzrost dochodów. Planowano przedłużenie linii do Załubic, Serocka, Pułtuska i Przasnysza, jednak pomysły te storpedował kryzys gospodarczy. Sytuacja linii poprawiła się dopiero około 1933 roku, wkrótce zmodernizowano stację Warszawa Targówek, a w 1935 roku uruchomiono na trasie dodatkowe przystanki w Pustelniku oraz w Leopoldynowie. Wybudowano nowe bocznice, których długość osiągnęła w ciągu kilku lat 6,5 kilometra. Kursowanie kolejki na krótko wstrzymały działania wojenne kampanii wrześniowej, jednak Niemcy wymogli jej ponowne uruchomienie już w październiku. W 1943 roku przedłużono ją wzdłuż nowo wybudowanej łącznicy wzdłuż linii kolei obwodowej do kolei jabłonowskiej, dzięki czemu pociągi mogły dotrzeć do stacji "Most". Kursowanie linii zatrzymało powstanie warszawskie, jednak wznowiono je już w listopadzie 1944 roku na krótkiej trasie z Marek do Strugi. Kolejne odcinki systematycznie otwierano do lutego 1945 roku, a w 1949 roku, w związku z budową alei Świerczewskiego trasę kolejki wydłużono do stacji Warszawa Targowa w pobliżu ul. Targowej w celu wyeliminowania kłopotliwego przejazdu kolejowego w stronę ul. Stalowej. W latach 50. XX wieku przekuto tory kolejki na prześwit 750 milimetrów. Kolejka kursowała niezmiennie do 31 sierpnia 1974 roku, kiedy to została zlikwidowana i zastąpiona kursami autobusowymi. Ostatni pociąg odjeżdżający z Radzymina o 21:33 pożegnała orkiestra. Do dzisiaj w granicach Warszawy jedynymi zachowanymi pozostałościami kolejki mareckiej są nastawnia zachowana przy ul. Radzymińskiej, niedaleko dawnej stacji Warszawa Targówek, oraz słupek przy ul. Strzeleckiej.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)