| abstract
| - Kategoria:Zabytki right|thumb|250px|Gotyckie okno thumb|right|250px|Tablica informacyjna o historii kamienicy Kamienica Mansjonaria (znana też jako Kamienica nad Kanałem lub Kamienica Kościelskich) – zabytkowa kamienica położona na Starym Mieście, przy ul. Świętojańskiej 2, na rogu z pl. Zamkowym. Kamienica powstała najpewniej w latach 1433-1478 na działce w pobliżu płynącego wówczas przez pl. Zamkowy potoku, nadanej księżom mansjonarzom przez księżną Annę Holszańską z przeznaczeniem na kolegium przy kolegiackiej kaplicy Najświętszej Panny Marii. Działka była początkowo mniejsza niż jest dzisiaj, dwukondygnacyjny budynek znajdował się od strony północnej, a na jego zapleczu znalazły się drewniane zabudowania gospodarcze. Kolegium składało się z siedmiu kapłanów, zobowiązanych specjalnym przywilejem do śpiewania na co dzień Officium de Beata. W tej kamienicy w 1524 roku zmarł przedostatni książę mazowiecki, Stanisław. W wyniku nadania z 1526 roku nowego terenu kamienica mogła zostać rozbudowana w kierunku południowym, aż do samego kanału bądź strumienia, który płynął przez pl. Zamkowy aż do XVII wieku. Kamienica została przebudowana około 1575 roku w stylu renesansowym, najpierw przez murarza Antonio Vascontiego, a następnie przez architekta Bernardo Morando, twórcę Zamościa. Kolejne przebudowy miały miejsce w 1688 roku (wówczas budowli nadano cechy barokowe, a fakt ten upamiętniła płaskorzeźba nad wejściem), w 1743 roku, gdy skrzydło frontowe od strony ul. Świętojańskiej nadbudowano do dwóch pięter, a boczne od strony ul. Przedzamkowej do jednego piętra, oraz około 1790 roku, kiedy oba skrzydło uzyskały po dodatkowej kondygnacji, a w podwórku powstała murowana oficyna wschodnia. W 1819 roku, w wyniku prac rozbiórkowych na pl. Zamkowym, odsłonięto elewację południową, zaś w 1838 roku rozebrano skrzydło od strony zamku i wybudowano je na nowo. Znajdowała się tutaj wówczas między innymi winiarnia Wincentego Sonnera oraz cukiernia Zygmunta Plocera. Po likwidacji kaplicy i kolegium w 1822 roku kamienica przeszła początkowo na własność kapituły, a w 1866 roku na własność rządu, który na licytacji sprzedał ją w 1869 roku Franciszkowi Szpringerowi, a ten dokonał renowacji kamienicy. W 1918 roku nowym właściciel dawnej mansjonarii został księgarz i wydawca, hrabia Władysław Kościelski, z którego inicjatywy kamienicę gruntownie odrestaurowano w latach 1918-1920 według projektu Juliusza Nagórskiego. Całość adaptowano na reprezentacyjne apartamenty – podczas prac dach przebudowano na czterospadowy, a ponadto odkuto dekoracje stiukowe węgarów. Część pomieszczeń w latach 1920-1930 wynajmowała ambasada Rumunii. Kamienica spłonęła w 1944 roku, zniszczeniu uległ dach i detale, zawalone zostały stropy, jednak mury zachowały się w dobrym stanie do pełnej wysokości – w porównaniu do pozostałych obiektów na Starym Mieście kamienica była stosunkowo najmniej zniszczona. W 1947 roku budynek zabezpieczono, a w latach 1950-1953 odbudowano według projektu Władysława Jastrzębskiego z zespołem jako narożny budynek dwupiętrowy. W 1965 roku została wpisana do rejestru zabytków. W latach 1990-1991 kamienicę odremontowano po badaniach przeprowadzonych przez Henryka Siudera, wtedy dodano też sześć lukarn w dachu, w ciągu następnych lat planowano umieszczenie tutaj restauracji McDonald's, jednak staraniem mieszkańców do tego nie dopuszczono. Obecnie w parterze znajduje się restauracja, a wyższe piętra zajmuje hostel Castle Inn. Kamienica jest neorenesansowa, pięcioosiowa, dwupiętrowa z trzyosiową, oskarpowaną elewacją od strony placu Zamkowego, a istnienie skarp wynika z faktu płynięcia niegdyś w pobliżu strumienia. Od strony ul. Świętojańskiej znajduje się kamienny portal z datą 1688, a od strony pl. Zamkowego widoczne są oryginalne gotyckie i renesansowe obramowania okienne oraz fragment muru gotyckiego z oknem, całość zdobiona jest węgarami rzeźbionymi w kamieniu. Częściowo widoczne są głazy stanowiące dawniej podmurówkę budynku. Kamienica posiada niewielkie, czterostronnie obudowane podwórko z wspartym na kroksztynach balkonem z balustradą o charakterze neorokokowym. W podziemiach znajdują się dawne piwnice sklepione kolebkowo. Ciekawostką jest fakt, że numer hipoteczny tej kamienicy wynosi 2, i jest wyższy jedynie od Zamku Królewskiego (nr hip. 1).
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)