| abstract
| - Latynowie (Latini) - mieszkańcy Lacjum, lud staroitalski szczepu umbryjsko-sabelskiego, przybyły do Italii w czasach przedhistorycznych prawdopodobnie z północy i osiadły na równinie po lewym brzegu Tybru, między morzem, górami Górami Albańskimi i Górami Sabińskimi. Późniejsze podanie ukazuje jako jądro Latynów mityczne plemię Aboryginów; z nimi połączyli się pod Ewandrem Arkadowie i Trojanie pod Eneaszem, a ze zlania się tych plemion powstał lud Latynów, którzy mieli otrzymać swa nazwę od Eneasza dla uczczenia króla Latyna (Latinus). Pomijając to podanie, jak również baśni o stosunkach Latyna z Eneaszem, o założeniu Albalongi przez Askaniusza (italskiego Julusa) i o całym szeregu wymyślonych królów (Sylwiuszami zwanych), którzy przez lat 300 mieli panować aż do czasów Amuliusza i Numitora, ostatnich władców Albalongi, wyznać trzeba, że Latynowie, a z nimi i nazwa Latium ukazują się już w najdawniejszych czasach. Sąsiadami ich na północy byli Sabinowie, na półn.-wschód drobne ludy Ekwów i Herników. Ziemia ich była żyzna i dobrze uprawna; liczna ludność dzieliła się na mnóstwo gmin i zamieszkiwała otwarte wioski. Wewnątrz kraju istniały warowne zamki (arx), służące za przytułek podczas napadów nieprzyjacielskich. Takimi zamkami były: Layinium, Albalonga, Antium, Aricia, Lanotuium, Velitrae (dziś Velletri), Córa, Norba, Setia, Suessa Fometia, Tibur (dziś Tiroli), Tusculum (dziś Frascati), Crabii, Praeneste i wiele innych, które w późniejszych czasach znikły bez śladu. Pojedyncze gminy dla własnego bezpieczeństwa łączyły się w związki; najznaczniejszy z nich, na którego czele stała Albalonga, składał się z 30 małych republik Starolatyuów (Prisci Latini); najwyższym urzędnikiem po ustaniu władzy królewskiej był dyktator, a później dwaj pretorowie. Rzym, jakkolwiek w przeważnej części zaludniony przez Latynów, długo występował nieprzyjaźnie przeciw temu związkowi, a po zburzeniu Albalongi stanął na jego czele i posiadał nad Lacjum rodzaj zwierzchnictwa, które ustało z upadkiem królestwa. Nowy związek utworzył się w 493 roku p.n.e. ; w 486 r. przyłączyli się do niego i Hernikowie. Oba te ludy podczas napadu Gallów (w 390 r) wystąpiły groźnie przeciw Rzymowi; Hernikowie jednak zostali podbici w 358 r. a z Latynami przywrócono dawne stosunki związkowe. Gdy jednak Rzym dążył widocznie do ujarzmienia Latynów, chwycili oni wespół z Wolskami i Kapuańczykami za oręż (w 340 p.n.e.), ale zostali na głowę pobici pod Tritanum, a w 338 wszystkie miasta w Lacjum zostały podbite; jedne z nich otrzymały całkowite prawo obywatelstwa rzymskiego; inne zaś obywatelstwo bez prawa głosowania (civitas sine jure suffragii). Do Latium przyłączono teraz okręgi Wolsków, Aurunków, Ekwów i Herników; ziemie te w przeciwstawieniu do dawnego Lacjum zwano Latium adjectum albo novum. Podbici mieszkańcy tworzyli wedle woli Rzymian określona całość zwana Nomen Latinum; otrzymali też pewne przywileje, którymi odróżniali się od właściwych sprzymierzeńców italskich (socii) i od cudzoziemców (peregrini); też same przywileje nadawano w różnych stronach Italii osadom zwanym latyńskimi (coloniae Latinae). Tym sposobem powstało prawo latyńskie (jus Latii) zwane także Latinitas, stopień pośredni między obywatelstwem (civitas) a obczyzną (peregrinitas). Literatura: Zoller "Latium und Rom". UT
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)