| rdfs:comment
| - Z tego to powodu ośmielamy się nadmienić przedwstępnie, że dążność, charakterystyka powieści Wiktora Hugo, słusznie z danego punktu widzenia skarcona niegdyś przez Michała Grabowskiego, nie w zupełności odpowiada i naszym także poglądom na sprawy twórstwa a zatem i przetwórstwa. A lubo w ciągu tłómaczenia, obowiązującego, jak wiadomo, do ciągłego liczenia się nie tylko ze znaczeniem pojedynczych ustępów, lecz i ze znaczeniem całych działów, przekonaliśmy się niejednokrotnie, że niestosowności owe daleko sa mniejsze w podstawie, w gruncie, niżby się zdawać mogło w czytaniu powierzchownem; z tem wszystkiem przcież taiće nie potrzebujemy, że niejedna scena grzeszy przewagą pewnej tendencyjności, z naszego już rodem wieku nad duchem i usposobieniami epoki, w której opowiadane wypadki miały mie
|
| abstract
| - Z tego to powodu ośmielamy się nadmienić przedwstępnie, że dążność, charakterystyka powieści Wiktora Hugo, słusznie z danego punktu widzenia skarcona niegdyś przez Michała Grabowskiego, nie w zupełności odpowiada i naszym także poglądom na sprawy twórstwa a zatem i przetwórstwa. A lubo w ciągu tłómaczenia, obowiązującego, jak wiadomo, do ciągłego liczenia się nie tylko ze znaczeniem pojedynczych ustępów, lecz i ze znaczeniem całych działów, przekonaliśmy się niejednokrotnie, że niestosowności owe daleko sa mniejsze w podstawie, w gruncie, niżby się zdawać mogło w czytaniu powierzchownem; z tem wszystkiem przcież taiće nie potrzebujemy, że niejedna scena grzeszy przewagą pewnej tendencyjności, z naszego już rodem wieku nad duchem i usposobieniami epoki, w której opowiadane wypadki miały miejsce. Ułomność zaś tego rodzaju nie ma prawa oczekiwać u społeczności naszej na tyle pobłażania, by przeciwko niej zastrzedz się nie potrzebował niewinny zkądinąd, tłómacz. Jest to zresztą jedyne właściwe i potrzebne w obecnym wypadku omówienie. Bo co się tyczy pytania, czem mianowicie Notre-Damede-Paris zasłużyło na zaszczyt pierwszeństwa w Bibliotece tak jeszcze młodej, a tak już wysoko i słusznie cenionej, jak Biblioteka najcelniejszych utworów literatury europejskiej, szersza ńa to odpowiedź byłaby równie zbytkowną, jak rozumowania mające na celu dowieść, że tum Koloński, katedra Medyolańska, lub kościół Maryacki w Paryżu, są pierwowzorami budownictwa gotyckiego. Nie zawadzi wszakże najtreściwiej na tem miejscu, gwoli poprzedzającego ustępu zaznaczyć, że sprawiedliwość oddana obecnie staremu romansowi Wiktora Hugo, należała mu się najprzód dlatego, że odnośnie do pojęcia o zadaniu powieściopisarstwa przepełniony jest epizodami historycznemi, rzetelnością i zajęciem nieporównanych; powtóre zaś dlatego, że odnośnie do wykonania artystycznego stanowi arcydzieło skończone. Pod drugim tyra względem, pomimo najszczerszej chęci, nie mamy nic więcej do dodania. W literaturze zachodniej rzecz sama za siebie i oddawna w takiej właśnie mierze przemówiła. Co się zaś tyczy historycznych opisów miejsc, obrazów, poruszeń ludowych, wizerunków życia zbiorowego, powiemy od siebie, że mając do tłómaczenia czas nieokreślony, i liberalnie zeń korzystając (oto już wkrótce rok drugi upłynie kartom początkowym), ciekawi byliśmy porównać parę szczegółów powieści z odpowiedniemi ustępami bądź Micheleta, bądź Thierry'go, bądź Migneta, i nie ulega dziś dla nas wątpliwości, że w rozdziałach tych (np. charakter i życie Ludwika XI, instytucya tak- zwanej truanderyi, etc.) Wiktor Hugo historyę zdołał po mistrzowsku ująć w popularne ramy romansu. Kilka tylko może imion i nazw fantazya tu stworzyła, resztę odtworzyła erudycya przy pomocy wyobraźni, nad literę piśmiennego podania przenikliwszej. Oddawszy to Cezarowi... z wielkim już chyba tylko kłopotem przyszłoby się rzec cóś i o samym przekładzie. Ale tu znowu otwartość zwięzłości pomoże. Wyznajemy tedy szczerze, że nie zawsześmy w ciągu pracy czuli, iż idziemy równo z oryginałem; niekiedy zmuszeni byliśmy wlec się za nim z pewną niechęcią. Składały się na ten ostatni rezultat powody wielorakie. Zamilczawszy inne, wspomnimy tylko o jednym, materyalnym, elementarnego znaczenia: wszystkie nasze słowniki francuzko-polskie (a bez nich w obecnym wypadku sam Littre z Kraszewskim nie byliby się obeszli), są do niczego: częściej określają wyraz, niż dają jego równowartość. Ale, niestety, nie ze słownikarskich to ostatecznie przyczyn przekład niniejszy okaże, na ogół, więcej usiłowań wiernego kopiowania oryginalnego rysunku, niż prób prawdziwego polszczenia, które obcy rysunek wypełniać zwykło własnym kolorytem, przy nietykalnem zachowaniu kadrów, dat i charakterów miejscowych. Od drugiej połowy księgi V do X włącznie, przekład czterech do pięciu rozdziałów dokonany został wspólnie z p. B. Rahozą, tłómaczem niektórych historycznych powieści Bulwera. Tych więc części same tylko niedostatki iść powinny na karb podpisanego.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)