Een kluizenarij (synoniemen: kluis, hermitage) is een klooster met slechts één monnik of zuster. De monnik in een kluizenarij wordt kluizenaar, kluisbroeder, heremiet of anachoreet genoemd. Een bekende kluizenarij is de kluis in Valkenburg, die niet meer bewoond wordt en te bezichtigen is. Evenmin nog langer bewoond is de Sint-Janskluis in Geleen, ook wel genoemd de kluis van Krawinkel. Een voorbeeld van een bewoonde kluizenarij is die van Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin te Warfhuizen, in het noorden van Groningen. Op de plek waar Goar zijn kluis had, ontstond Sankt Goar.
Een kluizenarij (synoniemen: kluis, hermitage) is een klooster met slechts één monnik of zuster. De monnik in een kluizenarij wordt kluizenaar, kluisbroeder, heremiet of anachoreet genoemd. Een bekende kluizenarij is de kluis in Valkenburg, die niet meer bewoond wordt en te bezichtigen is. Evenmin nog langer bewoond is de Sint-Janskluis in Geleen, ook wel genoemd de kluis van Krawinkel. Een voorbeeld van een bewoonde kluizenarij is die van Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin te Warfhuizen, in het noorden van Groningen. In Lier is de kluizenkerk een getuigenis van eerder verblijf van kluizenaars. In vroeger tijd was voor sommige religieuzen (monniken of nonnen) afzondering uit de wereld in de wildernis geen mogelijkheid; zij lieten zich binnen hun gemeenschap inmetselen of opsluiten. Dit soort kluizenaars en kluizenaressen worden reclusen genoemd. Er zijn nog enkele mensen die zo leven. Op de plek waar Goar zijn kluis had, ontstond Sankt Goar.