| rdfs:comment
| - La enorma mirindaĵo de Esperanto, estas ke ni vidis naskiĝi lingvo. Kiam Zamenhof donis ĝin al ni, ĝi estis ido sen multaj rafinaĵoj. Kiel ido Esperanto ekde la unua momento de sia vivo povis respiri sed mankis ankoraŭ multo. Dum la lastaj 124 jaroj, la parolantoj kaj skribantoj de E donis al tiu ido nutraĵojn. La ido kreskis. Ĝi lernis ĉiutagajn vortojn, slangojn kaj diraĵojn. Ĝi lernis citaĵojn el nova literaturo en ĝi. Ni povas legi dokumentojn el tiuj jaroj kaj tiel vidi evoluiĝantan lingvon.
- Ĉi tiu artikolo provas montri la ĉefajn malsamojn inter Esperanto kaj Ido, du planlingvoj havantaj rilatajn historiojn, sed apartajn vojojn. Ido estis kreata en la frua 20-a jarcento post skismo inter tiuj, kiuj kredis, ke Esperanto havis esencajn difektojn, kiuj malhelpis ĝin fariĝi taŭga internacia helplingvo. Aliuloj kredis, ke Esperanto estis sufiĉa kiel ĝi estis, kaj ke senfinaj fuŝriparoj de la lingvo nur fine malfortigus ĝin.
|
| abstract
| - Ĉi tiu artikolo provas montri la ĉefajn malsamojn inter Esperanto kaj Ido, du planlingvoj havantaj rilatajn historiojn, sed apartajn vojojn. Ido estis kreata en la frua 20-a jarcento post skismo inter tiuj, kiuj kredis, ke Esperanto havis esencajn difektojn, kiuj malhelpis ĝin fariĝi taŭga internacia helplingvo. Aliuloj kredis, ke Esperanto estis sufiĉa kiel ĝi estis, kaj ke senfinaj fuŝriparoj de la lingvo nur fine malfortigus ĝin. La lingvoj estas ankoraŭ proksimaj, kaj iome interkompreneblaj. Tion foje oni uzas en beletro: estas itala teatraĵo, kiu enhavis dialogon en du dialektoj de la itala lingvo. Kiam oni tradukis ĝin, Esperanto kaj Ido reprezentis la du dialektojn. Samkiel dialektoj servas kiel fonto por novaj vortoj en etnaj literaturaj lingvoj, ankaŭ Ido donis multajn neologismojn al Esperanto (speciale en poezio por anstataŭo de "longaj" vortoj kun prefikso mal-).
- La enorma mirindaĵo de Esperanto, estas ke ni vidis naskiĝi lingvo. Kiam Zamenhof donis ĝin al ni, ĝi estis ido sen multaj rafinaĵoj. Kiel ido Esperanto ekde la unua momento de sia vivo povis respiri sed mankis ankoraŭ multo. Dum la lastaj 124 jaroj, la parolantoj kaj skribantoj de E donis al tiu ido nutraĵojn. La ido kreskis. Ĝi lernis ĉiutagajn vortojn, slangojn kaj diraĵojn. Ĝi lernis citaĵojn el nova literaturo en ĝi. Ni povas legi dokumentojn el tiuj jaroj kaj tiel vidi evoluiĝantan lingvon. Oni ofte demandas "kio pri la diferenco inter Idistoj kaj Esperantistoj? -- Finfine ja ambaŭ parolas tiun strangan artefaritan lingvon". Ĉi tiu artikolo provas montri la ĉefajn malsamojn inter Esperanto kaj Ido, du planlingvoj havantaj rilatajn historiojn, sed apartajn vojojn. Zamenhof, el omnay propozintoy di projektoy por linguo internacionala, esis la sola, quiu traktis la problemon serioze e praktikale. Kompare kun li, omnay l' altroy esis kae esas diletantoy, hobiistoy, teoriifemoy, por quiuy l' internacionala-linguala problemo esis afero flankala, afero fine ne serioza. Ia inquestanto serchanta informo pri l'internacionala linguo Esperanto ofte trovos aludoin al linguala projeto nomata Ido, di quia la tre mikra suportantaro asertas ke ghi esas revizita oŭ plubonigita versiono de Esperanto. Esas sate facile demonstrar ke Ido ne esas plubonigo di Esperanto. L' exemploi prizentatay da l' suportanti di Ido (Idistoi) esas neprofunday, simple provanta demonstrari tion ke la vortaro di Ido esas, ye unesma vido, plu familiara por persono quiu konacas la Latinatrayn linguoin, sed plusa exploro indikas ke Ido esas min facile lernari kae uzari. Rezultate pokoi, quiuj atraktesos al la sistemo, restos Idistoi longe. Sed l' Idisti havas altra defenso: li dicos ke autoritatoza, tia-skope nominata komitato de sciencistoi (kelkafoye li mem dicas linguistoi) inquestabis pri Esperanto kae decidis, ke Esperanto korektigesezu, kae Ido esis la rezultato di ĉi korektigoi. Qvankam on longe konacis ĉi rakonton kiel falsa, on nulatempe dicis ghi en Ido. Do ni rektigezu ghin: Ido ne esas plubonigo di Esperanto sed antiqueskinta plajhiuro introduktita da fraŭdanto. Lua deklino eventis ne pro l' interveno di Esperantistoi ma pro lua propra nesufiĉo.
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)