| rdfs:comment
| - Alfabetem husyckim nazywa się odmianę alfabetu łacińskiego, charakteryzującą się użyciem liter ze znakami diakrytycznymi zamiast dwuznaków. Stworzenie a.h. przypisuje się Janowi Husowi, pierwotnie był dostosowany do zapisu języka czeskiego, ale później jego wersje przystosowano także dla języka słowackiego, słoweńskiego, serbsko-chorwackiego, litewskiego, łotewskiego i białoruskiego (łacinka).
|
| abstract
| - Alfabetem husyckim nazywa się odmianę alfabetu łacińskiego, charakteryzującą się użyciem liter ze znakami diakrytycznymi zamiast dwuznaków. Stworzenie a.h. przypisuje się Janowi Husowi, pierwotnie był dostosowany do zapisu języka czeskiego, ale później jego wersje przystosowano także dla języka słowackiego, słoweńskiego, serbsko-chorwackiego, litewskiego, łotewskiego i białoruskiego (łacinka). Dzisiejszy alfabet czeski zawiera litery z "haczykiem" (háček; w przypadku liter <ť> i <ď> często upraszczany do pojedynczej kreseczki, ale co ciekawe "normalna" forma jest zachowana w piśmie odręcznym) <Čč Šš="Šš" Žž="Žž" Ťť="Ťť" Ďď="Ďď" Ňň="Ňň" Řř="Řř" Ěě="Ěě"> i z kreseczką <Áá Éé="Éé" Óó="Óó" Íí="Íí" Ýý="Ýý" Úú="Úú">. Kreseczka oznacza długą samogłoskę. Haczyk w przypadku <Čč Šš="Šš" Žž="Žž"> oznacza wymowę zadziąsłową [ʧ], [ʃ], [ʒ], w przypadku <Ťť Ďď="Ďď" Ňň="Ňň"> wymowę palatalną [c], [ɟ], [ɲ] a w przypadku <Řř> dziąsłową spółgłoskę drżąco-szczelinową [r̝]. Grafem <Ěě> ma funkcję zależną od poprzedzającej go litery, tj. wymawia się [bjɛ pjɛ vjɛ fjɛ], [ɟɛ cɛ ɲɛ], a jako [mɲɛ]. Litera <Ůů> oznacza, tak samo jak <Úú>, długie /uː/, a pisze się ją ze względów etymologicznych, podobnie jak polskie <ó> (np. cz. Bůh = pol. Bóg). Alfabet czeski nie powstał od razu w swojej obecnej postaci. Do początku XV wieku stosowano ortografię dwuznakową, podobną nieco do polskiej, np. stosowano zamiast <ř>. W 1406 w dziele De orthographia Bohemica autorstwa prawdopodobnie J. Husa zaproponowana została ortografia diakrytyczna. Wprowadzono kreseczkę dla oznaczenia długich samogłosek oraz punctus rotundus (tj. kropeczkę; porównaj polskie Żż) z funkcją odpowiadającą dzisiejszemu haczykowi. Zachowano jednak dla /x/ i dla /v/. Znaczny wpływ na czeską pisownię wywarła Biblia Kralicka (pierwszy kompletny przekład Biblii na czeski; 1579-1593) za pośrednictwem wynalazku druku. W tej tzw. ortografii braci czeskich zastosowano haczyk zamiast kropki, ale też np. pisano <ſſ> zamiast <š>, /j/ zapisywano jak lub . Wprowadzono znak <ů> dla oznaczenia dyftongu [ʊo], który rozwinął się z dawnego /oː/ (<ó>) i sam przeszedł w [uː]. Dopiero w XIX wieku doszło (w związku z czeskim odrodzeniem narodowym) do reform, które doprowadziły czeską ortografię do mniej więcej współczesnego wyglądu. Wprowadzono konsekwentne <š> zamiast <ſſ> (co wiązało się z zarzuceniem fraktury) oraz zamiast i (gdy oznaczały /j/). zmieniono na .
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)