| abstract
| - Kategoria:Zabytki [[Plik:Baszta Mostowa.JPG|right|thumb|250px|Widok budynku z Baszty Marszałkowskiej]] right|thumb|250px|Tablica pamiątkowa Baszta Mostowa – budynek mieszczący się przy ulicy Boleść 2, będący pozostałością i dawną bramą wjazdową na most Zygmunta Augusta, który rozpoczynał się w tym miejscu i istniał w latach 1573–1603. Dziś w budynku mieści się teatr Stara Prochoffnia. Baszta Mostowa została wzniesiona w latach 1581–1582 na polecenie królowej Anny Jagiellonki jako brama wjazdowa na drewniany most Zygmunta Augusta, znajdujący się u wylotu Chwaliszewa (potem Mostowej). Baszta była pierwotnie dwukondygnacyjną bramą miejską ze strażnicami i służyła do ochrony mostu oraz regulowania ruchu na nim – w parterze znajdował się przejazd dzielący konstrukcję budynku na dwie części. Prosto z bramy w baszcie wjeżdżało się na most. Za przeprawę pobierano opłatę, a porządku strzegła specjalna milicja. Most Zygmunta Augusta uległ zniszczeniu w 1603 roku, wobec czego brama straciła swoja funkcję. Dopiero z inicjatywy króla Władysława IV w latach 1648–1649 przekształcono budynek na magazyn prochu strzelniczego, czyli prochownię, i w tym celu zamurowano przejazd bramny. Prochownia istniała w tym miejscu ponad 120 lat, jednak w związku z ciągłą rozbudową miasta zaczęła ona coraz bardziej zagrażać mieszkańcom. Magazyn prochu przeniesiono na ul. Okopową, budynek natomiast w 1769 roku zaczęto przekształcać na więzienie, zwane Domem Kary i Poprawy. W związku z tym do dawnej baszty dobudowano w 1769 roku budynek frontowy oraz w 1788 roku skrzydło łączące go z dawną basztą. Projekt rozbudowy przygotował Jakub Fontana. W więzieniu marszałkowskim osadzano za różne przestępstwa, przeważnie za złodziejstwo i długi. Więźniowie nie byli traktowani równo. Ci zadłużeni nie byli bici, nie wysyłano ich do robót publicznych, a nawet mogli chodzić po mieście i żebrać. W 1835 roku więzienie przeniesiono na nowo otwarty Pawiak, a budynek w 1838 roku przekształcono w kamienicę czynszową. Budynek został spalony w 1944 roku, odbudowano ją po uszkodzeniach wojennych w latach 1961–1967 z wyeksponowaniem pierwotnych cech gotyckich obiektu. W 1972 roku w budynku umieszczono założony przez Wojciecha Siemiona Teatr Stara Prochownia. Współcześnie budynek składa się z trzech skrzydeł: zachodniego, o wczesnoklasycystycznej, bogato dekorowanej fasadzie, wschodniego, będącego właściwą późnogotycką basztą oraz południowego. łączącego pozostałe dwa skrzydła. Warto zwrócić uwagę, że baszta znajdowała się dokładnie nad brzegiem Wisły, wobec czego widać, jak bardzo rzeka oddaliła się od skarpy wiślanej. Ponadto część murów baszty znajduje się pod ziemią, nawet do głębokości półtora metra, co świadczy o tym, jak bardzo podniósł się poziom gruntu przez kilkaset lat. Na fasadzie budynku umieszczona jest tablica upamiętniająca żołnierzy batalionu "Dzik" zgrupowania "Róg", którzy walczyli w czasie powstania warszawskiego w tym rejonie. Kategoria:Obiekty obronne Kategoria:Śródmieście
|
![[RDF Data]](/fct/images/sw-rdf-blue.png)