Na wstępie zauważyć należy, iż chłop z powieści Reymonta w pierwszej kolejności kieruje się instynktem, później zaś dopiero świadomie posługuje się rozumem. W związku z tym w wielu wypadkach o mentalności (czyli charakterystycznym sposobie myślenia) w ogóle trudno mówić. Związane jest to z tym, iż przedstawiając tytułową warstwę społeczną, Władysław Reymont posługiwał się naturalistyczną zasadą przedstawiania zezwierzęcenia człowieka.