"W epokach geologicznych, po okresie ogniowym nast\u0105pi\u0142 okres Wodny. Ocean w pocz\u0105tku ca\u0142kowicie kul\u0119 ziemsk\u0105 pokrywa\u0142. Potem stopniowo w okresach syluryjskich ukaza\u0142y si\u0119 wierzcho\u0142ki g\u00F3r, wytworzy\u0142y si\u0119 wyspy, znik\u0142y potem pod dzia\u0142aniem potop\u00F3w cz\u0105stkowych, znowu si\u0119 wy\u0142oni\u0142y, ustali\u0142y si\u0119, po\u0142\u0105czy\u0142y, tworz\u0105c l\u0105dy \u2014 dop\u00F3ki nie przybra\u0142y tych zarys\u00F3w geograficznych, kt\u00F3re dzi\u015B widzimy. Masy sta\u0142e zdoby\u0142y na p\u0142ynnym obszarze przestrze\u0144 trzydziestu siedmiu miljon\u00F3w sze\u015Bciuset pi\u0119\u0107dziesi\u0119ciu mil kwadratowych, czyli dwana\u015Bcie tysi\u0119cy dziewi\u0119\u0107set szesna\u015Bcie miljon\u00F3w hektar\u00F3w. Kszta\u0142t l\u0105d\u00F3w pozwala podzieli\u0107 wody na pi\u0119\u0107 cz\u0119\u015Bci: ocean lodowaty P\u00F3\u0142nocny, ocean Lodowaty Po\u0142udniowy, ocean Indyjski, ocean Atlantycki, ocean Spokojny. Ocean Spokojny rozci\u0105ga si\u0119 od p\u00F3\u0142nocy ku po\u0142udniowi, mi\u0119dzy dwoma ko\u0142ami biegunowemi, i od zachodu na wsch\u00F3d, pomi\u0119dzy Azj\u0105 i Ameryk\u0105, na przestrzeni stu czterdziestu pi\u0119ciu stopni d\u0142ugo\u015Bci geogr. Jest to najspokojniejsze z m\u00F3rz; pr\u0105dy ma szerokie i powolne, przyp\u0142ywy \u015Brednie, deszcze obfite. Taki ocean mia\u0142em zrz\u0105dzeniem losu przep\u0142ywa\u0107 w najdziwniejszych warunkach. \u2014 Panie profesorze \u2014 rzek\u0142 do mnie kapitan Nemo \u2014 je\u015Bli pan chcesz, oznaczymy dok\u0142adnie nasz\u0105 pozycj\u0119 i punkt wyj\u015Bcia naszej podr\u00F3\u017Cy. Jest teraz trzy kwadranse na dwunast\u0105. Wybierzmy si\u0119 na powierzchni\u0119 morza. Kapitan przycisn\u0105\u0142 trzykrotnie dzwonek elektryczny. Pompy zacz\u0119\u0142y wyrzuca\u0107 wod\u0119 ze zbiornik\u00F3w; wskaz\u00F3wka manometru pokazywa\u0142a stopniowo ruch Nautilusa zdo\u0142u do g\u00F3ry; nareszcie zatrzyma\u0142a si\u0119. \u2014 Przybyli\u015Bmy \u2014 rzek\u0142 kapitan. Uda\u0142em si\u0119 ku schodom \u015Brodkowym, prowadz\u0105cym do platformy. Przeszed\u0142szy po metalowych stopniach i przez otwory w \u015Bcianach, znalaz\u0142em si\u0119 na g\u00F3rnej cz\u0119\u015Bci Nautilusa. Platforma wystawa\u0142a nad wod\u0119 tylko na osiemdziesi\u0105t centymetr\u00F3w. Prz\u00F3d i ty\u0142 Nautilusa przedstawia\u0142y te zarysy wrzecionowawate, kt\u00F3re go pozwala\u0142y por\u00F3wna\u0107 do d\u0142ugiego cygara. Zwr\u00F3ci\u0142em tedy uwag\u0119 na blach\u0119 jego pokrywy, pokarbowan\u0105 niby w rz\u0119dy dach\u00F3wek, podobne do \u0142uski pokrywaj\u0105cej cia\u0142o wielkich ziemnych gad\u00F3w. Teraz rozumia\u0142em dlaczego, pomimo jak najlepszej lunety, statek ten brano zawsze za morskiego potwora. Ku \u015Brodkowi platformy, \u0142\u00F3dka, do po\u0142owy obsadzona w pudle statku, tworzy\u0142a niewielk\u0105 wynios\u0142o\u015B\u0107. Zprzodu i zty\u0142u wznosi\u0142y si\u0119 dwie klatki \u015Bredniej wysoko\u015Bci, o \u015Bcianach nachylonych, w wi\u0119kszej cz\u0119\u015Bci zaj\u0119tych przez grube szk\u0142a soczewkowe; jedna mie\u015Bci\u0142a w sobie sternika, kieruj\u0105cego Nautilusem, w drugiej b\u0142yszcza\u0142a pot\u0119\u017Cna latarnia elektryczna, o\u015Bwietlaj\u0105ca nam drog\u0119. Morze by\u0142o wspania\u0142e, niebo czyste bez chmurki. Szerokie falowania oceanu zaledwie uczu\u0107 si\u0119 na statku dawa\u0142y. Lekki wietrzyk wschodni marszczy\u0142 powierzchni\u0119 w\u00F3d. Widnokr\u0105g, ze mg\u0142y oczyszczony, pozwala\u0142 na najdok\u0142adniejsze obserwacje. Nic zgo\u0142a nie widzieli\u015Bmy ko\u0142o siebie. Ani ska\u0142y... ani wysepki... ani \u015Bladu Abrahama Lincolna... tylko pustynia... niesko\u0144czono\u015B\u0107. File:'Twenty Thousand Leagues Under the Sea' by Neuville and Riou 027.jpg Kapitan, uzbroiwszy si\u0119 w sekstant, zmierzy\u0142 wysoko\u015B\u0107 s\u0142o\u0144ca, z kt\u00F3rej mia\u0142 obliczy\u0107 szeroko\u015B\u0107 geograficzn\u0105. Czeka\u0142 w tym celu kilka minut. W czasie dokonywania obserwacyj nie drgn\u0105\u0142 mu ani jeden musku\u0142; zdawa\u0142o si\u0119, \u017Ce instrument przymocowany jest do marmurowej r\u0119ki. \u2014 Po\u0142udnie \u2014 rzek\u0142 \u2014 i je\u015Bli pan chcesz, panie profesorze... Rzuci\u0142em okiem po raz ostatni na fale troch\u0119 \u017C\u00F3\u0142tawe japo\u0144skich wybrze\u017Cy i zeszed\u0142em do wielkiego salonu. Kapitan naznaczy\u0142 punkt na mapie, obliczy\u0142 chronometrycznie d\u0142ugo\u015B\u0107 geograficzn\u0105, kt\u00F3r\u0105 skontrolowawszy z poprzedniemi obserwacjami k\u0105t\u00F3w godzinowych, rzek\u0142 do mnie: \u2014 Panie Aronnax, jeste\u015Bmy pod sto trzydziestym si\u00F3dmym stopniem i pi\u0119tnast\u0105 minut\u0105 d\u0142ugo\u015Bci zachodniej. \u2014 Od jakiego po\u0142udnika \u2014 zapyta\u0142em z \u017Cywo\u015Bci\u0105, spodziewaj\u0105c si\u0119, \u017Ce odpowied\u017A kapitana pos\u0142u\u017Cy mi za wskaz\u00F3wk\u0119 do okre\u015Blenia jego narodowo\u015Bci. \u2014 Panie profesorze \u2014 odpowiedzia\u0142 \u2014 mam tu r\u00F3\u017Cne chronometry regulowane pod\u0142ug po\u0142udnik\u00F3w: paryskiego, greenwieczskiego i waszyngto\u0144skiego. Na intencj\u0119 pa\u0144sk\u0105 u\u017Cyj\u0119 po\u0142udnika paryskiego. Ta odpowied\u017A nic mi\u0119 nie nauczy\u0142a. Sk\u0142oni\u0142em si\u0119, a dow\u00F3dca m\u00F3wi\u0142 dalej: \u2014 Sto trzydzie\u015Bci siedem stopni i pi\u0119tna\u015Bcie minut d\u0142ugo\u015Bci na wsch\u00F3d od po\u0142udnika paryskiego i trzydzie\u015Bci stopni siedem minut szeroko\u015Bci p\u00F3\u0142nocnej, to jest prawie trzysta mil od wybrze\u017Cy japo\u0144skich. Dzi\u015B wi\u0119c, 8-go listopada w po\u0142udnie, zaczyna si\u0119 nasza podr\u00F3\u017C podmorska! \u2014 Niech B\u00F3g ma nas w swej opiece \u2014 odrzek\u0142em. \u2014 A teraz, panie profesorze \u2014 doda\u0142 kapitan \u2014 pozostawiam pana przy jego studjach. Naznaczy\u0142em drog\u0119 w kierunku wschodnio-p\u00F3\u0142nocno-wschodnim, na pi\u0119\u0107dziesi\u0105t metr\u00F3w g\u0142\u0119boko\u015Bci. Oto mapy z wielk\u0105 punktacj\u0105, na kt\u00F3rych b\u0119dziesz pan m\u00F3g\u0142 \u015Bledzi\u0107 przebieg tej drogi. Salon jest do pa\u0144skiego rozporz\u0105dzenia, a mnie pozw\u00F3l pan oddali\u0107 si\u0119. Kapitan Nemo uk\u0142oni\u0142 si\u0119 i wyszed\u0142. Pozosta\u0142em sam, pogr\u0105\u017Cony w my\u015Blach o dow\u00F3dcy Nautilusa. Czy\u017C mia\u0142em dowiedzie\u0107 si\u0119 kiedykolwiek, do jakiego narodu nale\u017Ca\u0142 ten dziwny cz\u0142owiek, kt\u00F3ry si\u0119 che\u0142pi\u0142 z tego, \u017Ce do \u017Cadnego nie nale\u017Cy? Kto m\u00F3g\u0142 obudzi\u0107 w nim t\u0119 nienawi\u015B\u0107 do ludzko\u015Bci, \u0142akn\u0105c\u0105 mo\u017Ce strasznej zemsty? By\u0142\u017Ce to jeden z tych niezrozumia\u0142ych m\u0119drc\u00F3w, jeden z tych genjusz\u00F3w, \u201Ekt\u00F3remu narobiono nieprzyjemno\u015Bci\u201D, jak m\u00F3wi\u0142 Conseil, jaki\u015B nowo\u017Cytny Galileusz \u2014 lub uczony w rodzaju Amerykanina Maury, kt\u00F3rego karjer\u0119 zwichn\u0119\u0142y polityczne przewroty? Nic jeszcze nie mog\u0142em o tem wyrzec, ja, kt\u00F3rego traf \u015Blepy rzuci\u0142 na pok\u0142ad jego statku i kt\u00F3rego \u017Cycie by\u0142o w r\u0119kach kapitana. Przyj\u0119cie dow\u00F3dcy by\u0142o ch\u0142odne, cho\u0107 go\u015Bcinne; uwa\u017Ca\u0142em jednak, \u017Ce nigdy nie dotkn\u0105\u0142 si\u0119 mojej wyl\u0119gni\u0119tej r\u0119ki, jak r\u00F3wnie\u017C swojej mi nigdy nie poda\u0142. Godzin\u0119 ca\u0142\u0105 oddawa\u0142em si\u0119 tym rozmy\u015Blaniom, staraj\u0105c si\u0119 odgadn\u0105\u0107 tajemnic\u0119, tak dla mnie zajmuj\u0105c\u0105. Potem mimowoli zwr\u00F3ci\u0142em oczy na wielk\u0105 map\u0119 roz\u0142o\u017Con\u0105 na stole i zatrzyma\u0142em palec na punkcie przeci\u0119cia obserwowanych d\u0142ugo\u015Bci i szeroko\u015Bci. File:'Twenty Thousand Leagues Under the Sea' by Neuville and Riou 028.jpg Morze, tak jak l\u0105dy, ma te\u017C swoje rzeki. S\u0105 to szczeg\u00F3lne pr\u0105dy, \u0142atwe do poznania po temperaturze i kolorze wody; najznaczniejszy z nich nosi nazw\u0119 Golf-Stream. Nauka oznacza\u0142a na kuli ziemskiej kierunek pi\u0119ciu g\u0142\u00F3wnych pr\u0105d\u00F3w: jeden w p\u00F3\u0142nocnym Atlantyku, drugi w Atlantyku po\u0142udniowym, trzeci w oceanie Spokojnym p\u00F3\u0142nocnym, czwarty w po\u0142udniowym i pi\u0105ty w oceanie Indyjskim po\u0142udniowym. Prawdopodobnie nawet sz\u00F3sty pr\u0105d istnia\u0142 w oceanie Indyjskim p\u00F3\u0142nocnym, wtedy gdy morza Kaspijskie i Aralskie, po\u0142\u0105czone z jeziorami Azji, tworzy\u0142y tylko jeden obszar w\u00F3d. Od punktu wskazanego na mapie ci\u0105gn\u0105\u0142 si\u0119 w\u0142a\u015Bnie jeden z tych pr\u0105d\u00F3w, Kuro Scivo Japo\u0144czyk\u00F3w, rzeka Czarna, kt\u00F3ry, wychodz\u0105c z zatoki Bengalskiej, gdzie go rozgrzewaj\u0105 pionowo padaj\u0105ce promienie zwrotnikowego s\u0142o\u0144ca \u2014 przep\u0142ywa przez cie\u015Bnin\u0119 Malacca, przed\u0142u\u017Ca wybrze\u017Ce Azji, zaokr\u0105gla si\u0119 w oceanie Spokojnym p\u00F3\u0142nocnym a\u017C do wysp Aleuckich, unosz\u0105c pnie drzewa kamforowego inne miejscowe produkty i czyst\u0105 barw\u0105 indygo swych ciep\u0142ych w\u00F3d odr\u00F3\u017Cniaj\u0105c si\u0119 od fal oceanu. Ten w\u0142a\u015Bnie pr\u0105d mia\u0142 przebiega\u0107 Nautilus: \u015Bledzi\u0142em wi\u0119c jego kierunek, widzia\u0142em, jak gin\u0105\u0142 w niezmierzonym obszarze oceanu Spokojnego; zdawa\u0142o mi si\u0119, \u017Ce mi\u0119 za sob\u0105 poci\u0105ga, kiedy Ned Land i Conseil we drzwiach si\u0119 ukazali. Moi dwaj dzielni towarzysze stan\u0119li jak skamieniali na widok tylu cud\u00F3w, nagromadzonych przed ich zdziwionym wzrokiem. \u2014 Gdzie\u017C to jeste\u015Bmy? \u2014 spyta\u0142 Kanadyjczyk. \u2014 Czy w muzeum w Kwebeku? \u2014 Chyba pr\u0119dzej \u2014- m\u00F3wi\u0142 Conseil \u2014 w hotelu Sommerard. \u2014 Moi przyjaciele \u2014 odpowiedzia\u0142em, daj\u0105c im znak, aby Weszli \u2014 nie jeste\u015Bcie ani w Kanadzie, ani we Francji, ale na pok\u0142adzie Nautilusa, na pi\u0119\u0107dziesi\u0105t metr\u00F3w pod poziomem morza. \u2014 Trzeba im wierzy\u0107, kiedy tak twierdz\u0105 \u2014 odpowiedzia\u0142 Conseil \u2014 ale prawdziwie ten salon mo\u017Ce zadziwi\u0107 nawet takiego jak ja Flamandczyka. \u2014 Podziwiaj zatem, przyjacielu, i ogl\u0105daj, bo dla tak zdolnego klasyfikatora jest tu co do roboty. Nie potrzebowa\u0142em zach\u0119ca\u0107 Conseila; poczciwiec, nachylony nad szklanemi szafkami, mrucza\u0142 wyrazy z j\u0119zyka przyrodnik\u00F3w: klasa brzuchope\u0142z\u00F3w, rodzina buccinoid\u00F3w, rodzaj porcelanowych, gatunek Cyprea-Madagascariensis, etc. Ned Land tymczasem, nie nale\u017C\u0105c do konchyljolog\u00F3w, dopytywa\u0142 si\u0119 o moje widzenie si\u0119 z kapitanem Nemo. Dowiadywa\u0142 si\u0119, czy odkry\u0142em, sk\u0105d dow\u00F3dca pochodzi\u0142, dok\u0105d d\u0105\u017Cy\u0142, do jakich g\u0142\u0119bin ci\u0105gn\u0105\u0142 nas za sob\u0105; s\u0142owem, zadawa\u0142 mi tysi\u0105ce pyta\u0144, na kt\u00F3re nie mog\u0142em nad\u0105\u017Cy\u0107 odpowiada\u0107. Opowiedzia\u0142em mu wszystko, co o nieznajomym wiedzia\u0142em, albo raczej czego nie wiedzia\u0142em, i zapyta\u0142em zkolei, co te\u017C on s\u0142ysza\u0142 lub widzia\u0142. \u2014 Nic nie widzia\u0142em, nic nie s\u0142ysza\u0142em, \u2014 odpowiedzia\u0142 Kanadyjczyk. \u2014 Nie spostrzeg\u0142em nawet za\u0142ogi na tym statku; czy\u017Cby ona mia\u0142a by\u0107 tak\u017Ce elektryczn\u0105? \u2014 Elektryczn\u0105! \u2014 Doprawdy, takby prawie mo\u017Cna my\u015Ble\u0107. Ale pan, panie Aronnax, kt\u00F3remu nigdy nie brak pomys\u0142u, mo\u017Cesz mi powiedzie\u0107, ilu te\u017C ludzi mo\u017Ce by\u0107 na statku: dziesi\u0119ciu, dwudziestu, pi\u0119\u0107dziesi\u0119ciu, stu? \u2014 Nie umiem ci odpowiedzie\u0107, mo\u015Bci Land. Zreszt\u0105 wierz mi, pozb\u0105d\u017A si\u0119, przynajmniej na teraz, my\u015Bli opanowania Nautilusa, lub ucieczki. Nie jeden ch\u0119tnie zgodzi\u0142by si\u0119 na po\u0142o\u017Cenie, w kt\u00F3rem si\u0119 znajdujemy, aby tylko odby\u0107 przeja\u017Cd\u017Ck\u0119 wpo\u015Br\u00F3d tych cud\u00F3w. To te\u017C sied\u017Amy spokojnie i starajmy si\u0119 widzie\u0107, co si\u0119 wko\u0142o nas dzieje. \u2014 Widzie\u0107! \u2014 zawo\u0142a\u0142 oszczepnik \u2014 ale\u017C w\u0142a\u015Bnie nic nie wida\u0107 i nigdy nic b\u0119dzie nic wida\u0107 w tej blaszanej kozie! P\u0142yniemy jak \u015Blepi... Zaledwie Ned Land wym\u00F3wi\u0142 te s\u0142owa, gdy ciemno\u015B\u0107 nagle nas ogarn\u0119\u0142a, ale to ciemno\u015B\u0107 w ca\u0142em znaczeniu tego wyrazu. Pu\u0142ap \u015Bwietlny zagas\u0142 z tak\u0105 szybko\u015Bci\u0105, \u017Ce uczu\u0142em przytem w oczach wra\u017Cenie b\u00F3lu, podobne do ca\u0142kiem przeciwnego wra\u017Cenia, jakiego wzrok doznaje po przej\u015Bciu z ciemno\u015Bci zupe\u0142nej do jarz\u0105cego \u015Bwiat\u0142a. Oniemiawszy z podziwu, nie ruszali\u015Bmy si\u0119 wcale, nie wiedz\u0105c, jak\u0105 przygotowano nam niespodziank\u0119, przyjemn\u0105 czy przykr\u0105. Wtem da\u0142o si\u0119 s\u0142ysze\u0107 tarcie, jakgdyby otwiera\u0142y si\u0119 boki Nautilusa. \u2014 Teraz to ju\u017C chyba koniec ko\u0144ca \u2014 wyrzek\u0142 Ned Land. \u2014 Rz\u0105d hydromeduz \u2014 szepn\u0105\u0142 Conseil. \u2014 Nagle \u015Bwiat\u0142o ca\u0142\u0105 fal\u0105 wdar\u0142o si\u0119 do salonu z obu jego bok\u00F3w, przez dwa pod\u0142u\u017Cne otwory. Masa p\u0142ynna ukaza\u0142a si\u0119 jaskrawo o\u015Bwietlona \u015Bwiat\u0142em elektrycznem. Dwie szyby kryszta\u0142owe oddziela\u0142y nas od morza. W pierwszej chwili zadr\u017Ca\u0142em na my\u015Bl, \u017Ce ta w\u0105t\u0142a przegroda mog\u0142a si\u0119 rozprysn\u0105\u0107; ale spostrzeg\u0142em, \u017Ce silne mosi\u0119\u017Cne okucia dozwoli\u0142y jej stawia\u0107 op\u00F3r prawie nieograniczony. Widzieli\u015Bmy w morzu najdok\u0142adniej wszystko, w promieniu milowym naoko\u0142o Nautilusa. Co za widok! Jakie\u017C pi\u00F3ro zdo\u0142a\u0142oby go opisa\u0107. Kt\u00F3\u017Cby potrafi\u0142 odmalowa\u0107 te efekty \u015Bwiat\u0142a, przenikaj\u0105ce przezroczyste masy \u2014 \u0142agodno\u015B\u0107 w stopniowaniu jego si\u0142y s\u0142abn\u0105cej w warstwach oceanu, poni\u017Cej lub powy\u017Cej statku po\u0142o\u017Conych! Wiadomo wszystkim, jaka jest przezroczysto\u015B\u0107 morza, przewy\u017Cszaj\u0105ca tym przymiotem nawet wod\u0119 \u017Ar\u00F3dlan\u0105. Materje mineralne i organiczne, zawieszone w falach morskich, zwi\u0119kszaj\u0105 nawet ich przezroczysto\u015B\u0107. W pewnych cz\u0119\u015Bciach oceanu, oko\u0142o Antyll\u00F3w, przez g\u0142\u0119bi\u0119 stu czterdziestu pi\u0119ciu metr\u00F3w wody mo\u017Cna dostrzec z zadziwiaj\u0105c\u0105 dok\u0142adno\u015Bci\u0105 piaszczyste \u0142o\u017Cysko morza, a si\u0142a przenikliwo\u015Bci promieni s\u0142onecznych zdaje si\u0119 s\u0142abn\u0105\u0107 dopiero na g\u0142\u0119boko\u015Bci trzystu metr\u00F3w. Ale w tym \u017Cywiole p\u0142ynnym, otaczaj\u0105cym Nautilusa, blask elektryczny rozlewa\u0142 si\u0119 w \u0142onie samych\u017Ce fal. Mo\u017Cnaby powiedzie\u0107, \u017Ce to nie by\u0142a woda o\u015Bwietlona, ale \u015Bwiat\u0142o p\u0142ynne. File:'Twenty Thousand Leagues Under the Sea' by Neuville and Riou 029.jpg Je\u015Bli przyjmiemy hipotez\u0119 Ehrenberga, kt\u00F3ry wierzy w fosforyczne o\u015Bwietlenie g\u0142\u0119bin morskich, musimy przyzna\u0107, \u017Ce natura zachowa\u0142a dla mieszka\u0144c\u00F3w morza najcudowniejszy widok, o kt\u00F3rym dopiero mog\u0142em s\u0105dzi\u0107, patrz\u0105c na tysi\u0105czne gry tego \u015Bwiat\u0142a. Z ka\u017Cdej strony statku mia\u0142em otwarte okno na te niezbadane dot\u0105d otch\u0142anie. Jasno\u015B\u0107 zewn\u0119trzna odbija\u0142a od ciemno\u015Bci salonu, a my Patrzyli\u015Bmy przez ten czysty kryszta\u0142, niby przez szyby olbrzymiego akwarjum. Nautilus zdawa\u0142 si\u0119 sta\u0107 na miejscu. Powodem tego z\u0142udzenia by\u0142 brak punkt\u00F3w sta\u0142ych. Czasem jednak\u017Ce smugi wody, prutej przez ostrog\u0119 statku, ucieka\u0142y przed naszemi oczami z nies\u0142ychan\u0105 szybko\u015Bci\u0105. Oczarowani, ukl\u0119kli\u015Bmy przed szybami i nie och\u0142on\u0119li\u015Bmy jeszcze ze zdziwienia, kiedy odezwa\u0142 si\u0119 Conseil. \u2014 Chcia\u0142e\u015B widzie\u0107, przyjacielu Ned, patrz\u017Ce teraz. \u2014 Ciekawe! ciekawe! \u2014 m\u00F3wi\u0142 Kanadyjczyk, kt\u00F3ry, zapominaj\u0105c o gniewie i o projektach ucieczki, poddawa\u0142 si\u0119 nieprzepartemu urokowi. \u2014 Op\u0142aci\u0142o si\u0119 zdaleka przyw\u0119drowa\u0107, a\u017Ceby co\u015B podobnego zobaczy\u0107! \u2014 Ach! \u2014 zawo\u0142a\u0142em \u2014 pojmuj\u0119 \u017Cycie tego cz\u0142owieka! Stworzy\u0142 sobie \u015Bwiat oddzielny, kt\u00F3ry go darzy niezr\u00F3wnanemi cudami! \u2014 A ryby? \u2014 zagadn\u0105\u0142 Kanadyjczyk. \u2014 Nie widz\u0119 jako\u015B ryb. \u2014 I c\u00F3\u017C ci\u0119 one obchodz\u0105, przyjacielu Ned \u2014 odrzek\u0142 Conseil \u2014 kiedy si\u0119 na nich nie znasz. \u2014 Jakto, ja rybak!? \u2014 zawo\u0142a\u0142 Ned Land. Przedmiot ten da\u0142 pow\u00F3d do sporu mi\u0119dzy dwoma przyjaci\u00F3\u0142mi, gdy\u017C obaj znali ryby, a ka\u017Cdy po swojemu. Wiadomo, \u017Ce ryby tworz\u0105 czwart\u0105 i ostatni\u0105 klas\u0119 kr\u0119gowych. S\u0142usznie powiedziano o nich, \u017Ce s\u0105 to: \u201Ekr\u0119gowe o podw\u00F3jnej cyrkulacji, maj\u0105ce krew zimn\u0105, oddychaj\u0105ce zapomoc\u0105 skrzeli i przeznaczone do \u017Cycia w wodzie\u201D. Ryby rozpadaj\u0105 si\u0119 na dwie serje ca\u0142kiem r\u00F3\u017Cne: na ryby o\u015Bciste, kt\u00F3rych kolumna grzbietowa sk\u0142ada si\u0119 z kr\u0119g\u00F3w ko\u015Bcistych \u2014 i ryby chrz\u0105stkowate, kt\u00F3rych kolumna grzbietowa sk\u0142ada si\u0119 z kr\u0119g\u00F3w chrz\u0105stkowatych. Kanadyjczyk wiedzia\u0142 mo\u017Ce o tej r\u00F3\u017Cnicy, ale Conseil wiedzia\u0142 wi\u0119cej, a po\u0142\u0105czywszy si\u0119 w\u0119z\u0142em przyja\u017Ani z Nedem, nie m\u00F3g\u0142 si\u0119 nie uwa\u017Ca\u0107 za wi\u0119kszego uczonego, ni\u017C oszczepnik. To te\u017C odezwa\u0142 si\u0119 do Kanadyjczyka. \u2014 Przyjacielu Ned, wiem, \u017Ce zabijasz ryby i \u0142owisz je bardzo zr\u0119cznie. Z\u0142owi\u0142e\u015B mn\u00F3stwo tych zajmuj\u0105cych zwierz\u0105t. Ale za\u0142o\u017Cy\u0142bym si\u0119, \u017Ce nie wiesz, jak je klasyfikowa\u0107 nale\u017Cy. \u2014 I owszem \u2014 odpar\u0142 powa\u017Cnie oszczepnik. \u2014 Ryby dziel\u0105 si\u0119 na takie, kt\u00F3re si\u0119 je, i na inne, kt\u00F3rych si\u0119 nie jada. \u2014 Ot\u00F3\u017C to mi podzia\u0142 smakosza \u2014 odpowiedzia\u0142 Conseil. \u2014 Ale powiedz mi, czy znasz r\u00F3\u017Cnic\u0119 mi\u0119dzy rybami ko\u015Bcistemi i chrz\u0105stkowemi. \u2014 By\u0107 mo\u017Ce, mo\u015Bci Conseil. \u2014 A podzia\u0142 tych dwu klas? \u2014 Nie domy\u015Blam si\u0119 go nawet \u2014 odrzek\u0142 Kanadyjczyk. File:'Twenty Thousand Leagues Under the Sea' by Neuville and Riou 030.jpg File:'Twenty Thousand Leagues Under the Sea' by Neuville and Riou 031.jpg \u2014 Ot\u00F3\u017C, przyjacielu Ned, s\u0142uchaj mi\u0119 i uwa\u017Caj. Ryby ko\u015Bciste dziel\u0105 si\u0119 na sze\u015B\u0107 rz\u0119d\u00F3w. Primo, acanthopterygje, kt\u00F3rych szcz\u0119ka g\u00F3rna jest ca\u0142kowita, ruchoma, a skrzele maj\u0105 kszta\u0142t grzebienia; ten rz\u0105d obejmuje pi\u0119tna\u015Bcie rodzin, to jest trzy czwarte ryb znanych. Typ: oku\u0144 zwyczajny. \u2014 Do\u015B\u0107 smaczny do jedzenia \u2014 przerwa\u0142 Ned. \u2014 Secundo \u2014 m\u00F3wi\u0142 dalej Conseil \u2014 brzuchop\u0142etwe, maj\u0105ce p\u0142etwy brzuszne zawieszone pod brzuchem, zty\u0142u za piersiowemi i niepo\u0142\u0105czone z ko\u015Bci\u0105 \u0142opatkow\u0105: ten rz\u0105d dzieli znowu na pi\u0119\u0107 rodzin, i obejmuje wi\u0119ksz\u0105 cz\u0119\u015B\u0107 ryb w\u00F3d s\u0142odkich. Typ: karp, szczupak. \u2014 Hm \u2014 mrukn\u0105\u0142 Kanadyjczyk \u2014 z pewn\u0105 pogard\u0105 \u2014 ryby w\u00F3d s\u0142odkich! \u2014 Tertio \u2014 m\u00F3wi\u0142 Conseil \u2014 subrachje, kt\u00F3rych p\u0142etwy brzuszne przyczepione s\u0105 pod piersiowemi i \u0142\u0105cz\u0105 si\u0119 bezpo\u015Brednio z ko\u015Bci\u0105 \u0142opatkow\u0105. W rz\u0119dzie tym mieszcz\u0105 si\u0119 cztery rodziny. Typy: fl\u0105dry, skarpie, sole. \u2014 Wyborne, wy\u015Bmienite! \u2014 wo\u0142a\u0142 oszczepnik, kt\u00F3ry zapatrywa\u0142 si\u0119 tylko na ryby z punktu jadalno\u015Bci. \u2014 Quarto \u2014 ci\u0105gn\u0105\u0142 dalej Conseil, nie zwa\u017Caj\u0105c na te uwagi \u2014 nledop\u0142etwe, z cia\u0142em wyd\u0142u\u017Conem, pozbawionem p\u0142etw brzusznych i pokryte grub\u0105, cz\u0119sto \u015Blisk\u0105 sk\u00F3r\u0105; do tego rz\u0119du jedna tylko rodzina nale\u017Cy. Typ: w\u0119gorz, str\u0119twa. \u2014 Nieszczeg\u00F3lne, nieszczeg\u00F3lne \u2014 odpowiedzia\u0142 Ned Land. \u2014 Quinto \u2014 rzek\u0142 Conseil \u2014 w\u0105skoskrzelne z ca\u0142kowitemi i swobodnemi szcz\u0119kami, ze skrzelami, sk\u0142adaj\u0105cemi si\u0119 z ma\u0142ych kitek, u\u0142o\u017Conych po parze wzd\u0142u\u017C \u0142uk\u00F3w skrzelowych. I w tym to rz\u0119dzie tak\u017Ce mie\u015Bci si\u0119 jedna rodzina. Typ: konik morski, pegaz. \u2014 Szkaradne, szkaradne \u2014 przerwa\u0142 oszczepnik. \u2014 Nareszcie, sexto \u2014 ko\u0144czy\u0142 Conseil \u2014 zros\u0142oszcz\u0119kie, u kt\u00F3rych ko\u015B\u0107 szcz\u0119kowa przytwierdzona jest stale do cz\u0119\u015Bci mi\u0119dzyszcz\u0119kowej, tworz\u0105cej szcz\u0119k\u0119, i kt\u00F3rych sklepienie podniebienne \u0142\u0105czy si\u0119 szwem z czaszk\u0105, co jej daje nieruchomo\u015B\u0107. Temu rz\u0119dowi brak istotnych p\u0142etw brzusznych; rozpada si\u0119 on na dwie rodziny. Typ: ryboje\u017C, kolcobrzuch i ryby ksi\u0119\u017Cycowe. \u2014 Wszystkie ujm\u0119 kuchni przynosz\u0105! \u2014 zawo\u0142a\u0142 Kanadyjczyk. \u2014 Czy zrozumia\u0142e\u015B, przyjacielu Ned? \u2014 zapyta\u0142 uczony Conseil. \u2014 Ani troch\u0119, przyjacielu Conseil \u2014 odpar\u0142 oszczepnik. \u2014 Ale nie zwa\u017Caj na to, m\u00F3w dalej, bo to bardzo zajmuj\u0105ce. \u2014 Co do ryb chrz\u0105stkowatych \u2014 m\u00F3wi\u0142 niewzruszony Conseil \u2014 te dziel\u0105 si\u0119 tylko na trzy rz\u0119dy. \u2014 Tem lepiej \u2014 rzek\u0142 Ned. \u2014 Primo, okr\u0105g\u0142ouste, kt\u00F3rych szcz\u0119ki maj\u0105 kszta\u0142t lejkowatego smoczka, a skrzela otwieraj\u0105 si\u0119 przez liczne otworki; rz\u0105d obejmuj\u0105cy jedn\u0105 rodzin\u0119. Typ: min\u00F3g. \u2014 To cenna ryba \u2014 odpowiedzia\u0142 Ned Land. \u2014 Secundo, poprzecznouste, ze skrzelami, jak u poprzednich, a]c z ni\u017Csz\u0105 szcz\u0119k\u0105 ruchom\u0105. Ten rz\u0105d, najwa\u017Cniejszy w ca\u0142ej klasie, zawiera dwie rodziny. Typ: raja i \u017Car\u0142acze. \u2014 Jakto! \u2014 zawo\u0142a\u0142 Ned \u2014 raje i rekiny w jednym rz\u0119dzie! No, m\u00F3j przyjacielu, w interesie rai nie radz\u0119 ci umieszcza\u0107 jej w jednym s\u0142oju z rekinem. \u2014 Tertio \u2014 m\u00F3wi\u0142 dalej Conseil \u2014 jesiotrowe, z otwartemi skrzelami w spos\u00F3b zwyk\u0142y, to jest zapomoc\u0105 szczeliny opatrzonej nakrywk\u0105. W tym rz\u0119dzie mieszcz\u0105 si\u0119 cztery rodzaje. Typ: jesiotr. \u2014 Ach \u2014 przyjacielu Conseil \u2014 najlepsz\u0105 rzecz na koniec zachowa\u0142e\u015B, przynajmniej mnie si\u0119 tak zdaje. Czy to ju\u017C wszystko? \u2014 Ju\u017C wszystko, m\u00F3j poczciwcze \u2014 odpowiedzia\u0142 Conseil \u2014 nic zapominaj jednak, \u017Ce widz\u0105c, com wymieni\u0142, jeszcze si\u0119 nic nie wie, bo rodziny dziel\u0105 si\u0119 na rodzaje, podrodzaje, gatunki, odmiany... \u2014 Ot\u00F3\u017C w\u0142a\u015Bnie, przyjacielu Conseil \u2014 rzek\u0142 oszczepnik, nachylaj\u0105c si\u0119 ku szybie w \u015Bcianie \u2014 r\u00F3\u017Cne gatunki i odmiany przed nami przep\u0142ywaj\u0105! \u2014 Tak, to ryby! \u2014 zawo\u0142a\u0142 Conseil. \u2014 Wygl\u0105damy, jakby\u015Bmy stali przed akwarjum! \u2014 Nie \u2014 odrzek\u0142em \u2014 bo akwarjum jest to zawsze tylko klatka, a tu ryby swobodne s\u0105, jak ptaki w powietrzu. \u2014 Dalej, przyjacielu Conseil, nazywaj\u017Ce je, nazywaj \u2014 m\u00F3wi\u0142 Ned Land. \u2014 Ja tego nic potrafi\u0119 \u2014 odpar\u0142 Conseil. \u2014 To rzecz mego pana. I w istocie, poczciwy ch\u0142opak, zaciek\u0142y klasyfikator, nie by\u0142 przecie\u017C naturalist\u0105, i nie wiem, czy zdo\u0142a\u0142by odr\u00F3\u017Cni\u0107 tu\u0144czyka od bonita. Przedstawia\u0142 tym sposobem zupe\u0142n\u0105 sprzeczno\u015B\u0107 z Kanadyjczykiem, kt\u00F3ry zn\u00F3w bez wahania m\u00F3g\u0142 nazwa\u0107 ka\u017Cd\u0105 ryb\u0119. \u2014 To rogatnica \u2014 rzek\u0142em. \u2014 I to chi\u0144ska \u2014 doda\u0142 Ned Land. \u2014 Rodzaj balist\u00F3w, rodzina kolczasto-pancernych, rz\u0105d zros\u0142oszcz\u0119kich \u2014 wyrecytowa\u0142 Conseil. Nie by\u0142o w\u0105tpliwo\u015Bci, \u017Ce Ned i Conseil we dw\u00F3ch z\u0142o\u017Cyliby si\u0119 na dobrego naturalist\u0119. Kanadyjczyk si\u0119 nie myli\u0142. Gromada balist\u00F3w z cia\u0142em bez \u017Ceber, sk\u00F3r\u0105 chropowat\u0105, uzbrojonych kolcami na grzbiecie, igra\u0142a oko\u0142o Nautilusa; porusza\u0142y one czterema rz\u0119dami kolc\u00F3w, w kt\u00F3re z ka\u017Cdej strony maj\u0105 zaopatrzony ogon. Trudno zobaczy\u0107 co\u015B pi\u0119kniejszego, jak ich pow\u0142oka, szara u g\u00F3ry, bia\u0142a pod spodem, kt\u00F3rej z\u0142ote plamki b\u0142yszcz\u0105 w\u015Br\u00F3d ciemnych fa\u0142d ba\u0142wan\u00F3w. Mi\u0119dzy niemi p\u0142ywa\u0142y raje, w\u015Br\u00F3d kt\u00F3rych, ku mej wielkiej rado\u015Bci, dostrzeg\u0142em chi\u0144sk\u0105 raj\u0119, \u017C\u00F3\u0142taw\u0105 z wierzchniej cz\u0119\u015Bci a blado-r\u00F3\u017Cow\u0105 pod brzuchem, uzbrojon\u0105 trzema kolcami poza okiem: rzadki a nawet w\u0105tpliwy gatunek za czas\u00F3w Lac\u00E9p\u00E8da, kt\u00F3ry go tylko widzia\u0142 w zbiorze rysunk\u00F3w japo\u0144skich. W ci\u0105gu dwu godzin ca\u0142e wojsko morskie eskortowa\u0142o Nautilusa. W\u015Br\u00F3d ich igrania, skok\u00F3w i wsp\u00F3\u0142zawodnictwa o pi\u0119kno\u015B\u0107, blask i szybko\u015B\u0107, przemkn\u0119\u0142y przed nami: zielona labra, barwena berberyjska, znaczona podw\u00F3jn\u0105 czarn\u0105 pr\u0119g\u0105; kie\u0142bie w\u0105sate z ogonem zaokr\u0105glonym, barwy bia\u0142ej z fioletowemi plamami na grzbiecie; skarb japo\u0144ski, cudowna makrela tych m\u00F3rz, z cia\u0142em niebieskawem i srebrzyst\u0105 g\u0142ow\u0105; \u015Bwietne lazurki, kt\u00F3rych nazwa sama zast\u0119puje opis; leszczaki pr\u0119gowane, z p\u0142etwami zabarwionemi na niebiesko i \u017C\u00F3\u0142to \u2014 inne z pasami poprzecznemi i czarn\u0105 pr\u0119g\u0105 na ogonie; leszczaki pasiaste, wytwornie \u015Bci\u015Bni\u0119te w swoich sze\u015Bciu pasach; austolony, kszta\u0142tu flecikowego, albo bekasy morskie, kt\u00F3rych pewne okazy dochodz\u0105 d\u0142ugo\u015Bci metra; salamandry japo\u0144skie, mureny, w\u0119\u017Ce d\u0142ugo\u015Bci sze\u015Bciu st\u00F3p, z ma\u0142emi \u017Cywemi oczkami, z pyskiem naje\u017Conym z\u0119bami i t. d. Zachwyt nasz utrzymywa\u0142 si\u0119 ci\u0105gle na najwy\u017Cszym punkcie. Wykrzyknik\u00F3w by\u0142o bez liku. Ned nazywa\u0142 ryby, Conseil klasyfikowa\u0142 je, ja podziwia\u0142em zwinno\u015B\u0107 ich ruch\u00F3w i pi\u0119kno\u015B\u0107 kszta\u0142t\u00F3w. Nigdy przedtem nie widzia\u0142em tych zwierz\u0105t \u017Cywych, swobodnych w ich w\u0142a\u015Bciwym \u017Cywiole. Nie b\u0119d\u0119 opisywa\u0142 tej rozmaito\u015Bci, karmi\u0105cej nasze oczarowane oczy, tego zupe\u0142nego zbioru m\u00F3rz japo\u0144skich i chi\u0144skich. Ryby zbiera\u0142y si\u0119 liczniej, ni\u017C ptaki w powietrzu, przywabiane ol\u015Bniewaj\u0105c\u0105 jasno\u015Bci\u0105 \u015Bwiat\u0142a elektrycznego. Nagle zrobi\u0142o si\u0119 widno w salonie. Metalowe \u015Bciany zasun\u0119\u0142y si\u0119, czaruj\u0105ce widzenie znik\u0142o. D\u0142ugo jeszcze o niem marzy\u0142em, nareszcie wzrok m\u00F3j napotka\u0142 narz\u0119dzia zawieszone na \u015Bcianach. Busola wskazywa\u0142a zawsze kierunek p\u00F3\u0142nocno-wschodni; manometr\u2014ci\u015Bnienie pi\u0119ciu atmosfer, odpowiadaj\u0105ce g\u0142\u0119boko\u015Bci pi\u0119\u0107dziesi\u0119ciu metr\u00F3w, a loch elektryczny (szybkomierz) szybko\u015B\u0107 pi\u0119tnastu mil na godzin\u0119. Oczekiwa\u0142em na kapitana Nemo, ale si\u0119 wcale me pokaza\u0142. Zegar wskazywa\u0142 godzin\u0119 pi\u0105t\u0105. Ned Land i Conseil powr\u00F3cili do swej kajuty, ja do mego pokoju. Znalaz\u0142em tam przygotowany obiad. Sk\u0142ada\u0142 si\u0119 z zupy \u017C\u00F3\u0142wiowej z najdelikatniejszych \u017C\u00F3\u0142wi przyrz\u0105dzonej, z barweny o bia\u0142em mi\u0119sie, kt\u00F3rej w\u0105troba, oddzielnie przyrz\u0105dzona, wyborn\u0105 da\u0142a potraw\u0119, i z mi\u0119sa cierniop\u0142etwej holokanty cesarskiej, kt\u00F3ra delikatno\u015Bci\u0105 smaku, wed\u0142ug mnie, \u0142ososia przewy\u017Csza. Przep\u0119dzi\u0142em wiecz\u00F3r na czytaniu i rozmy\u015Blaniu. Potem, gdy sen mi\u0119 zacz\u0105\u0142 morzy\u0107, wyci\u0105gn\u0105\u0142em si\u0119 na po\u015Bcieli i usn\u0105\u0142em, a Nautilus tymczasem mkn\u0105\u0142 bystrym pr\u0105dem rzeki Czarnej."@pl . . . "20.000 mil podmorskiej \u017Ceglugi/14"@pl . "20"^^ . . . "W epokach geologicznych, po okresie ogniowym nast\u0105pi\u0142 okres Wodny. Ocean w pocz\u0105tku ca\u0142kowicie kul\u0119 ziemsk\u0105 pokrywa\u0142. Potem stopniowo w okresach syluryjskich ukaza\u0142y si\u0119 wierzcho\u0142ki g\u00F3r, wytworzy\u0142y si\u0119 wyspy, znik\u0142y potem pod dzia\u0142aniem potop\u00F3w cz\u0105stkowych, znowu si\u0119 wy\u0142oni\u0142y, ustali\u0142y si\u0119, po\u0142\u0105czy\u0142y, tworz\u0105c l\u0105dy \u2014 dop\u00F3ki nie przybra\u0142y tych zarys\u00F3w geograficznych, kt\u00F3re dzi\u015B widzimy. Masy sta\u0142e zdoby\u0142y na p\u0142ynnym obszarze przestrze\u0144 trzydziestu siedmiu miljon\u00F3w sze\u015Bciuset pi\u0119\u0107dziesi\u0119ciu mil kwadratowych, czyli dwana\u015Bcie tysi\u0119cy dziewi\u0119\u0107set szesna\u015Bcie miljon\u00F3w hektar\u00F3w. \u2014 Elektryczn\u0105!"@pl . "Rozdzia\u0142 XIV"@pl . "Juliusz Verne"@pl . . "Dawny|1928 r"@pl . . . .