"Jan III Sobieski"@pl . . . . . . . . "pl"@pl . . . . "Jan III Sobieski thumb|right|200px|Oto i Sobieski, kt\u00F3ry w\u0105sem manifestuje swoj\u0105 polsko\u015B\u0107. Jan III Sobieski (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) \u2014 kr\u00F3l Polski od 1674 roku i jednocze\u015Bnie ostatnia koronowana g\u0142owa w Polsce o du\u017Cym talencie militarnym, dla wrog\u00F3w Lew Lechistanu, dla przyjaci\u00F3\u0142 Obro\u0144ca Wiary."@pl . "Autor:Jan III Sobieski"@pl . "Autor PD."@pl . "thumb|Wida\u0107 tutaj w\u0105siast\u0105 klas\u0119 Jan III Sobieski herbu Janina (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, 72 km od Lwowa, zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) \u2013 najlepszy z najlepszych, ch\u0142op na schwa\u0142. W\u0105saty, nieco przy ko\u015Bci, z du\u017Cym poczuciem godno\u015Bci. T\u0142uk\u0142 Turk\u00F3w i Tatar\u00F3w gdzie si\u0119 tylko da\u0142o \u2013 pierwszy raz pod Podhajcami, potem w kampanii ukrainnej 1671 roku, w wyprawie na czambu\u0142y 1672 roku oraz w drugiej megasieczce muzu\u0142man\u00F3w pod Chocimiem, gdzie nawet okopy i mury nie pomog\u0142y wyznawcom Allaha. Uciekali tak pr\u0119dko, \u017Ce a\u017C si\u0119 most pod nimi zapad\u0142, a Jan Sobieski m\u00F3g\u0142 swobodnie zosta\u0107 kr\u00F3lem po tej bitwie, bo dzie\u0144 wcze\u015Bniej zmar\u0142a ciep\u0142a klucha Micha\u0142 Korybut Wi\u015Bniowiecki. Kr\u00F3lem by\u0142 t\u0119gim (nawet na konia musia\u0142 wsiada\u0107 po sto\u0142ku), ale opozycja nie dawa\u0142a mu spa\u0107. Udaremnili plan wt\u0142uczenia germa\u0144com z Brandenburgii, wi\u0119c Sobieski pomy\u015Bla\u0142, \u017Ce wt\u0142ucze zn\u00F3w Turkom. Jak ruszy\u0142 pod Wiede\u0144, to a\u017C si\u0119 Kara Mustafa zatrz\u0105s\u0142 i zwin\u0105\u0142 manatki. Tak si\u0119 ko\u0144czy pot\u0119ga Turk\u00F3w. Niestety kr\u00F3l te\u017C mia\u0142 ju\u017C troch\u0119 dosy\u0107 wojowania. Dwa razy jecha\u0142 do Mo\u0142dawii na wycieczki krajoznawcze, ale tatarsko-mo\u0142dawski komitet powitalny nie karmi\u0142 25 tysi\u0119cznej \u015Bwity kr\u00F3la, wi\u0119c kr\u00F3l wr\u00F3ci\u0142 do siebie, podlewa\u0142 kwiatki, o\u017Ceni\u0142 syna Jakuba, wyda\u0142 c\u00F3rk\u0119 Teres\u0119 Kunegund\u0119 (wiem, obciachowe imi\u0119) i umar\u0142. Niekt\u00F3rzy durnie m\u00F3wili p\u00F3\u017Aniej, \u017Ce Sobieski pomaga\u0142 przysz\u0142emu zaborcy. Takim geniuszom warto wspomnie\u0107, \u017Ce pomi\u0119dzy odsiecz\u0105 wiede\u0144sk\u0105 a I rozbiorem up\u0142yn\u0119\u0142o 89 lat i na to, co dzia\u0142o si\u0119 pomi\u0119dzy prawie wiekiem, Sobieski nie mia\u0142 wp\u0142ywu. Poza tym kto by wola\u0142 p\u0119dzi\u0107 do Mekki zamiast do Cz\u0119stochowy niech sobie tak gada. Co jak co, jakby jaki\u015B pajac narzeka\u0142, to i tak lepszego monarchy nie znajdzie \u2013 dobry polityk, wybitny dow\u00F3dca, wspania\u0142y kochanek."@pl . "Jan III Sobieski (ur. 17 sierpnia 1629 roku w Olesku, zm. 17 czerwca 1696 w Warszawie) - kr\u00F3l Polski od 1674 roku, hetman wielki koronny od 1668 roku, hetman polny koronny od 1666 roku, marsza\u0142ek wielki koronny od 1665 roku, a chor\u0105\u017Cy wielki koronny od 1656 roku. Gdy 10 listopada 1673 zmar\u0142 kr\u00F3l Micha\u0142 Korybut Wi\u015Bniowiecki, szlachta na sejmie elekcyjnym, jedynie przy sprzeciwie cz\u0119\u015Bci pos\u0142\u00F3w litewskich, wybra\u0142a 19 maja 1674 na jego nast\u0119pc\u0119 Jana III Sobieskiego. Znaczn\u0105 rol\u0119 w elekcji odegra\u0142a Marysie\u0144ka, \u017Cona Sobieskiego. Sobieski uzyska\u0142 3 450 g\u0142os\u00F3w elektorskich szlachty."@pl . "Category:Jan III Sobieski"@pl . . "Jan III Sobieski"@pl . "Jan III Sobieski thumb|right|200px|Oto i Sobieski, kt\u00F3ry w\u0105sem manifestuje swoj\u0105 polsko\u015B\u0107. Jan III Sobieski (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) \u2014 kr\u00F3l Polski od 1674 roku i jednocze\u015Bnie ostatnia koronowana g\u0142owa w Polsce o du\u017Cym talencie militarnym, dla wrog\u00F3w Lew Lechistanu, dla przyjaci\u00F3\u0142 Obro\u0144ca Wiary."@pl . "thumb|Wida\u0107 tutaj w\u0105siast\u0105 klas\u0119 Jan III Sobieski herbu Janina (ur. 17 sierpnia 1629 w Olesku, 72 km od Lwowa, zm. 17 czerwca 1696 w Wilanowie) \u2013 najlepszy z najlepszych, ch\u0142op na schwa\u0142. W\u0105saty, nieco przy ko\u015Bci, z du\u017Cym poczuciem godno\u015Bci. T\u0142uk\u0142 Turk\u00F3w i Tatar\u00F3w gdzie si\u0119 tylko da\u0142o \u2013 pierwszy raz pod Podhajcami, potem w kampanii ukrainnej 1671 roku, w wyprawie na czambu\u0142y 1672 roku oraz w drugiej megasieczce muzu\u0142man\u00F3w pod Chocimiem, gdzie nawet okopy i mury nie pomog\u0142y wyznawcom Allaha. Uciekali tak pr\u0119dko, \u017Ce a\u017C si\u0119 most pod nimi zapad\u0142, a Jan Sobieski m\u00F3g\u0142 swobodnie zosta\u0107 kr\u00F3lem po tej bitwie, bo dzie\u0144 wcze\u015Bniej zmar\u0142a ciep\u0142a klucha Micha\u0142 Korybut Wi\u015Bniowiecki."@pl . . . "Jan III Sobieski (ur. 17 sierpnia 1629 roku w Olesku, zm. 17 czerwca 1696 w Warszawie) - kr\u00F3l Polski od 1674 roku, hetman wielki koronny od 1668 roku, hetman polny koronny od 1666 roku, marsza\u0142ek wielki koronny od 1665 roku, a chor\u0105\u017Cy wielki koronny od 1656 roku. Jan Sobieski pochodzi\u0142 ze znanego rodu Sobieskich z Sobieszyna. Jan by\u0142 synem Jakuba Sobieskiego i Zofii Dani\u0142owiczowskiej. Studiowa\u0142 w Akademii Krakowskiej, a nast\u0119pnie uzupe\u0142nia\u0142 wykszta\u0142cenie w czasie dwuletniego pobytu we Francji, Niemczech, Holandii i Anglii. Do kraju powr\u00F3ci\u0142 w 1648 roku i na czele w\u0142asnej chor\u0105gwi uczestniczy\u0142 w kampanii zborowskiej i beresteckiej, podczas tej ostatniej zosta\u0142 ci\u0119\u017Cko ranny. W czasie najazdu szwedzkiego przeszed\u0142 w 1665 roku na stron\u0119 Karola Gustawa, rych\u0142o jednak porzuci\u0142 szeregi szwedzkie i uczestniczy\u0142 w dalszej walce po stronie Polskiej. Na zaprzyja\u017Anionym dworze Jana Kazimierza pozna\u0142 Mari\u0119 Kazimier\u0119 d'Arquien (Marysie\u0144k\u0119), kt\u00F3r\u0105 po \u015Bmierci jej m\u0119\u017Ca za\u015Blubi\u0142 potajemnie 14 maja 1665, a oficjalnie 5 lipca tego\u017C roku. W 1665 roku mianowany zosta\u0142 marsza\u0142kiem wielkim koronnym, w 1666 roku hetmanem polnym; w rok p\u00F3\u017Aniej, odpieraj\u0105c szczup\u0142ymi si\u0142ami natarcie silnej armii kozacko-tatarskiej pod Podhajcami, wykaza\u0142 tam talent znakomitego wodza. Po wyborze kr\u00F3la Micha\u0142a Korybuta Wi\u015Bniowieckiego 19 czerwca 1669, przeszed\u0142 do opozycyjnego stronnictwa tzw. malkontent\u00F3w. Sobieski zawi\u0105za\u0142 spisek detronizacyjny i doprowadzi\u0142 pierwszy raz w historii I Rzeczypospolitej do zerwania sejmu koronacyjnego (1 pa\u017Adziernika-12 listopada 1669). Kr\u00F3l Francji Ludwik XIV powierzy\u0142 Sobieskiemu misj\u0119 popierania do korony polskiej kandydatury ksi\u0119cia Charles'a-Paris d'Orl\u00E9ans-Longueville. Sta\u0142 si\u0119 w\u00F3wczas g\u0142\u00F3wnym wrogiem frakcji dworskiej. Gdy ta zawi\u0105za\u0142a przeciw niemu konfederacj\u0119 w Go\u0142\u0119biu, Sobieski odpowiedzia\u0142 konfederacj\u0105 w Szczebrzeszynie. W 1671 Sobieski odpar\u0142 du\u017Cy najazd Tatar\u00F3w, ale wobec buntu hetmana wielkiego litewskiego, przyw\u00F3dcy stronnictwa dworskiego, Micha\u0142a Kazimierza Paca, nie m\u00F3g\u0142 doko\u0144czy\u0107 walk. Sobieski ostrzega\u0142 kr\u00F3la o z\u0142ym stanie twierdzy w Kamie\u0144cu Podolskim, ale ten nie uczyni\u0142 nic, by to zmieni\u0107. 26 sierpnia 1672 po tureckim ataku twierdza pad\u0142a i Podole przesz\u0142o na 27 lat pod jarzmo tureckie. Jesieni\u0105 1672] przeprowadzi\u0142 jedn\u0105 z najbardziej imponuj\u0105cych operacji wojskowych w historii, znan\u0105 jako wyprawa Sobieskiego na czambu\u0142y tatarskie. Dysponuj\u0105c zaledwie 3000 jazdy pobi\u0142 kilkudziesi\u0119ciotysi\u0119czne wojska tatarskie, uwalniaj\u0105c 44 000 ludzi z jasyru. 11 listopada 1673 odni\u00F3s\u0142 \u015Bwietne zwyci\u0119stwo nad Turkami pod Chocimiem. Ocale\u0107 mia\u0142o zaledwie 4 000 z 30 000 \u017Co\u0142nierzy wroga. Triumf ten przyni\u00F3s\u0142 mu s\u0142aw\u0119 w \u015Bwiecie i koron\u0119 polsk\u0105. Gdy 10 listopada 1673 zmar\u0142 kr\u00F3l Micha\u0142 Korybut Wi\u015Bniowiecki, szlachta na sejmie elekcyjnym, jedynie przy sprzeciwie cz\u0119\u015Bci pos\u0142\u00F3w litewskich, wybra\u0142a 19 maja 1674 na jego nast\u0119pc\u0119 Jana III Sobieskiego. Znaczn\u0105 rol\u0119 w elekcji odegra\u0142a Marysie\u0144ka, \u017Cona Sobieskiego. Sobieski uzyska\u0142 3 450 g\u0142os\u00F3w elektorskich szlachty. Za najpilniejsze zadanie dla Rzeczypospolitej kr\u00F3l Jan III Sobieski uzna\u0142 zawarcie pokoju z Turcj\u0105, odzyskanie wa\u017Cnego strategicznie Kamie\u0144ca Podolskiego i przerwanie nieustannego pasma wojen na po\u0142udniowych granicach pa\u0144stwa. W tym celu jesieni\u0105 1674 Rzeczpospolita wznowi\u0142a dzia\u0142ania wojenne na froncie tureckim. Zdobyte zosta\u0142o niemal ca\u0142e Podole Kamieniec \u2013 zablokowany. Na wi\u0119cej Sobieskiego nie by\u0142o sta\u0107, gdy\u017C hetman wielki litewski Micha\u0142 Kazimierz Pac zn\u00F3w zabra\u0142 wojska litewskie i wr\u00F3ci\u0142 na Litw\u0119. Uwa\u017Ca si\u0119, \u017Ce uczyni\u0142 on to w interesie Brandenburgii; po pokonaniu Turk\u00F3w Sobieski zamierza\u0142 bowiem odebra\u0107 Prusy Ksi\u0105\u017C\u0119ce. Plany te zreszt\u0105 spe\u0142z\u0142y na niczym, g\u0142\u00F3wnie dlatego, \u017Ce Brandenburgia sprzymierzy\u0142a si\u0119 z Francj\u0105. W 1675 Sobieski odpar\u0142 Tatar\u00F3w spod Lwowa. W 1676 Tatarzy i pot\u0119\u017Cna armia turecka zn\u00F3w przekroczy\u0142a Dniestr, ale nie potrafi\u0142a zdoby\u0107 \u017Burawna. Po rozejmie Kamieniec Podolski pozosta\u0142 przy Turcji, lecz zwr\u00F3ci\u0142a ona Bia\u0142\u0105 Cerkiew, zrezygnowa\u0142a z haraczu, odda\u0142a bra\u0144c\u00F3w i zobowi\u0105za\u0142a si\u0119 do poskromienia tatarskich i kozackich wypad\u00F3w. Przez kolejnych 7 lat Polska nie prowadzi\u0142a wojen. W kraju narasta\u0142a opozycja przeciwko kr\u00F3lowi, op\u0142acana z\u0142otem przez Austri\u0119 i Brandenburgi\u0119. W Ma\u0142opolsce uknuto nawet spisek detronizacyjny, by obali\u0107 Jana III Sobieskiego, a tron przekaza\u0107 niemieckiemu ksi\u0119ciu Karolowi Lotary\u0144skiemu, o\u017Cenionemu z wdow\u0105 po kr\u00F3lu Michale Korybucie Wi\u015Bniowieckim. Kieruj\u0105c si\u0119 swym wielkim do\u015Bwiadczeniem wojennym, Sobieski zreformowa\u0142 wojska Rzeczypospolitej, zmieniaj\u0105c ich organizacj\u0119 i wyposa\u017Cenie. Z oddzia\u0142\u00F3w piechoty ostatecznie znik\u0142a pika, natomiast wszyscy muszkieterzy zostali wyposa\u017Ceni w berdysze. Zwi\u0119kszy\u0142o si\u0119 znaczenie artylerii i dragonii, w ataku ci\u0119\u017Ckozbrojna husaria pozostawa\u0142a g\u0142\u00F3wn\u0105 si\u0142\u0105 prze\u0142amuj\u0105c\u0105. \u015Amier\u0107 kr\u00F3la Jana III Sobieskiego zasta\u0142a w Wilanowie 17 czerwca 1696. Przyczyn\u0105 by\u0142 atak serca, po d\u0142ugotrwa\u0142ej chorobie. Jego \u017Cona Maria Kazimiera zmar\u0142a w 1716 r. w Blois, we Francji. Oboje s\u0105 pochowani na Wawelu w Krakowie. Serce kr\u00F3la spoczywa w kaplicy kr\u00F3lewskiej (b\u0142. Anio\u0142a z Akry) w ko\u015Bciele kapucyn\u00F3w w Warszawie. Tron po Janie III Sobieskim przypad\u0142 Augustowi II Mocnemu, z saskiej dynastii Wettyn\u00F3w."@pl . . "polsku"@pl . "Jan III Sobieski"@pl . . "Jan III Sobieski"@pl .